پی آر پی (PRP) مخفف عبارت Platelet Rich Plasma به معنی «پلاسمای غنی از پلاکت» یک محصول اتولوگوس است که حاوی تراکم بسیار بالایی از پلاکت در حجم کمی از پلاسماست. پی آر پی مدت‌هاست که در بیمارستان‌ها برای افزایش سرعت خود ترمیمی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما مدت کمی است که پیشرفت تکنولوژی به کلینیک‌ها نیز شرایط استفاده از پی ار پی را داده است. [1]
پلاکت چیست؟
پلاکت یکی از ترمبوسیت‌های خون با شکلی نامشخص و قطر ۲ الی ۴ میکرومتری است که طور خلاصه در انعقاد خون و بند آمدن خونریزی ایفای نقش می‌کند. در محل آسیب دیدگی پلاکت‌ها به هم می‌چسبند و مواد مورد نیاز برای انعقاد خون را ترشح می‌کنند. پلاکت‌ها در رشد و تکامل، ایجاد یا از بین بردن سلول‌های سرطانی و فاکتور رشدی مشتق از پلاکت (PDGF) نیز مشارکت دارند.
پلاکت در یک نمونه خون
پی آر پی از چه موادی تشکیل می‌شود؟
پی آر پی در واقع محلولی است که در نتیجه‌ی جداسازی پلاکت از سایر ترکیبات خون شما به دست می‌آید. پس از پروسه‌ی خون‌گیری، خون شما به سانتریفیوژهای مخصوص منتقل می‌شود تا به کمک آن پلاکت را جدا کنند و مجدد به نواحی مورد نیاز بدنتان تزریق کنند. پی آر پی به طور کلی از ۷ پروتئین اصلی تشکیل می‌شود؛
- فاکتورهای رشد مشتق از پلاکت (PDGF)
- فیبرین
- فاکتور رشد ترنسفورمینگ بتا (TGF-Beta)
- فاکتور رشد وسکولار اندوثلیال (VEGF)
- فیبرونکتین
- فاکتور رشد اپیدرمال (EGF)
- ویترونکتین
فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF):
این فاکتور رشد یک گلیکوپروتئین است که از دگرانوله شدن پلاکت‌ها در ناحیه‌ی آسیب‌دیده به دست می‌آید. می‌تواند گیرنده‌های غشایی را فعال کند که زنجیره واکنش‌هایی را رقم می‌زنند که در نهایت به اکتیواسیون میتوژنسیس، آنژیوژنسیس و ماکروفاژها می‌انجامد.
فاکتور رشد ترنسفورمینگ بتا (TGF-Beta):
یکی از بحث برانگیزترین و جالب‌ترین فاکتورهای رشد که در پی آر پی یافت می‌شود تی جی اف بتاست. این فاکتور رشد دو وظیفه‌ی عمده دارد که در تضاد با یکدیگر هستند. در حالت نرمال این پروتئین توانایی ایفای نقش به عنوان یک فاکتور ضد تکثیر در بافت اپیثلیال را داراست اما در مواردی می‌تواند فاکتور تکثیر نیز باشد. می‌تواند پاراکرین و اتوکرین باشد. سلول‌های هدف تی جی اف بتا فیبروبلاست‌ها و سلول‌های بنیادی مغز استخوان هستند. از این رو در رشد و ترمیم استخوان و کلاژن سازی تاثیرگذار است. اما در فولیکول مو به عنوان یک محدود کننده و کوتاه‌کننده‌ی فاز آناژن با اعمال اثرات ضد تکثیر خود بر سلول‌های بنیادی فولیکول مو عمل می‌کند.
فاکتور وسکولار اندوثلیال (VEGF):
این فاکتور رشد نیز برای آنژیوژنسیس و وسکولوژنسیس مورد نیاز است. این پروتئین موجود در پی ار پی به رشد عروق و مویرگ‌ها و در نهایت افزایش خونرسانی کمک می‌کند.
فاکتور رشد اپیدرمال (EGF):
این پروتئین نیز به تکثیر، تمایز و رشد سلول‌های اپیدرم کمک می‌کند. این پروتئین به گیرنده‌ی مختص خود متصل می‌شود.
پی ار پی
اندیکاسیون‌های پی آر پی:
- ارتوپدی و ریکاوری:
ترمیم تاندون‌ها، رباط‌ها و آسیب به مفاصل
- ترمیم زخم
- آب مروارید
- برخی موارد زیبایی و درماتولوژی
ریسک فاکتورها:
اکثر روش های فعلی آماده سازی PRP از کلسیم و ترومبین گاوی برای شروع تشکیل ژل PRP استفاده می کنند. با استفاده از ترومبین گاوی، موارد بسیار نادری از خونریزی گزارش شد. استفاده از ترومبین گاوی متأسفانه با ایجاد آنتی بادی هایی در برابر فاکتورهای انعقادی انسانی V، XI و ترومبین همراه بوده که منجر به خطر ابتلا به بیماری های انعقادی بالقوه تهدید کننده زندگی می شود. عوامل جایگزین برای فعال سازی PRP، مانند ترومبین انسانی اتولوگ یا پپتیدهای مصنوعی مانند پپتید-6 آگونیست گیرنده ترومبین در حال حاضر برای تضاد با این عارضه جانبی در دسترس هستند. درمان با PRP اتولوگ به طور کلی در بیمارانی که به درستی انتخاب شده اند ایمن در نظر گرفته می شود. کاندیدهای بالقوه برای درمان با PRP باید ارزیابی هماتولوژیک قبل از درمان را انجام دهند تا انعقاد بالقوه و اختلالات عملکرد پلاکت را رد کند. بیمارانی که کم خون هستند و مبتلایان به ترومبوسیتوپنی ممکن است کاندیدای نامناسبی برای درمان با PRP باشند. سایر موارد منع بالقوه شامل بی ثباتی همودینامیک، هیپوولمی شدید، آنژین ناپایدار، سپسیس و درمان با داروهای ضد انعقاد یا فیبرینولیتیک است.
