بیماریهای پوستی و روش های درمان

آکنه و یا جوش چیست؟ راه های درمان و جلوگیری از ایجاد آن

جوش صورت

«آکنۀ شایع» (Acne vulgaris) یا جوش غرور جوانی

جوش غرور جوانی شایع ترین بیماری «واحد مو – چربی» (pielsebaceous unit) پوست می باشد که مشخصاً پوست نواحی صورت، پشت بالا تنه و سینه را درگیر می کند.

پوست نواحی مذکور، دارای بیشترین «واحد پایلوسباسه» (واحد مو – چربی) است و این می تواند دلیل ابتلا پوست مناطق مذکور به آکنه باشد.

یک واحد پایلوسباسه متشکل از یک یا چند فولیکول مو و یک یا چند عدد غدۀ سباسه (غدۀ ترشح کنندۀ چربی) می باشد. به جز پوست کف دست ها و پاها، پشت پاها و لب پائین، غدد سباسه در سایر نقاط بدن وجود دارد.

آکنه وجوش سینه

آکنه وجوش سینه

آکنه وجوش کمر و پشت

آکنه وجوش کمر و پشت

آکنه وجوش صورت

آکنه وجوش صورت

میزان آکنه در جوانان

گرچه جوش غرور جوانی در جوانان شایع است (بیش از 80 % موارد در دوران بلوغ) اما تقریباً تمامی افراد در طول عمر خود به درجات متفاوتی به آکنه دچار می شوند.

آکنه، شایع ترین علت مراجعه بیماران به پزشکان پوست و مو می باشد. 90% نوجوانان به درجات مختلفی مبتلا به آکنه می باشند. سایر فرم های آکنه می توانند همۀ گروه های سنی را مبتلا کنند.

پوست اکثریت بیماران مبتلا به «آکنۀ شایع» چرب می باشد. بین شدت آکنه و مقدار تولید چربی توسط غدد چربی پوست ارتباط وجود دارد. در بیماران مبتلا به «آکنۀ شایع»، پس از بهبودی آکنه نیز ممکن است ترشح بیش از حد چربی ادامه یابد.

این واقعیت نشانگر آن است که به جز افزایش ترشح چربی توسط غدد چربی، عوامل مهم دیگری مانند پوسته ریزی غیر طبیعی مجرای غدد چربی، تکثیر میکروب در آن ها و به وجود آمدن التهاب در غدد چربی نیز در ایجاد «آکنۀ شایع» دخیل اند.

ضایعات «آکنۀ شایع» اشکال مختلفی دارند و به دو گروه ضایعات غیر التهابی (کومدون های بسته و کومدون های باز) و ضایعات التهابی (پاپول، پاسچول و ندول) تقسیم می شوند.

علائم بالینی آکنه و یا انواع جوش ها

ضایعات غیر التهابی آکنه

– کومدون ها (comedons)

ضایعاتی غیر التهابی و تظاهر بالینی تجمع کراتین و چربی در مجرای «واحد مو – چربی» (واحد پایلوسباسه) می باشند. تفاوت کومدون ها با ضایعات التهابی آن است که در اطراف آن ها علائم التهاب پوست نظیر تورم و قرمزی وجود ندارد. دهانۀ کومدون ها ممکن است بسته یا باز باشد. بر این اساس، آن ها را به کومدون های بسته (جوش های سر سفید) یا کومدون های باز (جوش های سر سیاه) تقسیم می کنند.

کومدون ها، محتوی چربی (سبوم)، کراتین (سلول های مردۀ حاصل از پوسته ریزی غیر طبیعی جدار داخلی مجرای «واحد مو – چربی») اسیدهای چرب آزاد، باکتری طبیعی موجود در مجرای «واحد مو – چربی» (propionibacterium acne) و تعدادی گلبول سفید می باشند. این مواد در مجرای غدد چربی انباشته می شوند و مجرا را مسدود می کنند.

– کومدون های بسته یا جوش های سر سفید (whitehead comedons)

علامت اتساع مجرای «واحد مو – چربی» می باشند. به دلیل بسته بودن دهانۀ آن ها، نسبت به کومدون های باز، کمی برجسته تر به نظر می رسند. جوش های سر سفید به شکل ضایعاتی سفید رنگ یا کمی صورتی و به اندازۀ 1/0 تا 5/2 میلی متر ظاهر می شوند اما می توانند بزرگتر شوند. جوش های سر سفید، بخصوص آن هایی که خیلی کوچک و میکروسکوپیک می باشند، اغلب به سمت فاز التهابی آکنه پیش می روند.

کومدون های بسته یا سر سفید دو مسیر را ممکن است طی کنند:
  1. منفذ فولیکول های سباسه به تدریج گشادتر شده و دهانۀ آن ها باز می شود و محتویات آن ها در تماس با هوا قرار می گیرد که در این صورت به کومدون های باز یا سر سیاه تبدیل می شوند.
  2. دیوارۀ غدد چربی به داخل و به زیر پوست پاره می شود و موجب بروز واکنش های التهابی می گردد. اگر این واقعه در قسمت های فوقانی پوست اتفاق بیافتد، باعث تشکیل پاپول و پاسچول های کوچک می شود و اگر عمقی تر باشد، باعث ایجاد ندول های قرمز و حساس می شود. در مواردی نیز ممکن است کیست و آبسه به وجود آید.

– کومدون های باز یا جوش های سر سیاه (blackhead comedons)

معمولاً اندازه ای بین 1/0 تا 5/2 میلی متر دارند اما می توانند بزرگتر شوند. جوش های سر سیاه چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا تشکیل شوند.

گرچه جوش های سر سیاه نسبتاً شایع می باشند، اما عدم وجود آن ها تشخیص آکنه را رد نمی کند. علیرغم باز بودن دهانۀ کومدون های سر سیاه، محتویات آن ها تخلیه نمی شود.

علت رنگ سیاه این کومدون ها، وجود چربی های اکسید شده، ملانین و سلول های متراکم و فشردۀ لایۀ سطحی پوست در آن ها می باشد نه عدم رعایت بهداشت و تجمع گرد و غبار.

علائم بالینی

ضایعات التهابی آکنه

– پاپول ها (papules)

یکی از ضایعات التهابی قابل لمس آکنه می باشند که در اندازه و قرمزی با یکدیگر متفاوتند. با اینکه 50% پاپول ها در پوست به ظاهر سالم ایجاد می شوند، اما احتمالاً ناشی از ملتهب شدن میکرو کومدون ها (کومدون های خیلی کوچک و غیر قابل مشاهده) می باشند.

– پاسچول ها (pustules)

یکی دیگر از ضایعات التهابی آکنه می باشند که اندازه ای بین 1/0 تا 3 یا 4 میلی متر دارند. داخل پاسچول ها مایع چرکی زرد یا سفید رنگی وجود دارد که محتوی گلبول های سفید مرده و میکروب ها می باشد. شیوع پاسچول ها از پاپول ها کمتر است.

پاسچول ها ممکن است سطحی یا کمی عمیق تر باشند. با اینکه شیوع پاسچول های عمیق کمتر از پاسچول های سطحی است، اما علامت آکنۀ شدید می باشند. پاسچول های عمیق معمولاً 1 سانتی متر یا بیشتر قطر دارند و معمولاً دردناک می باشند. دورۀ آن ها ممکن است 2 تا 6 هفته طول بکشد.

در پوست بیماران مبتلا به آکنه، اغلب ضایعات پاپول و پاسچول توأماً دیده می شود و به همین دلیل به این نوع آکنه، آکنۀ پاپولوپاسچولر (papulopustular acne) گفته می شود.

– ندول ها

ضایعات التهابی عمیق و دردناک آکنه می باشند که به صورت برجستگی های سفتی به قطر 5/0 سانتیمتر یا بزرگتر در عمق پوست ایجاد می شوند. ظهور و بهبودی ندول ها چند هفته طول می کشد و معمولاً منجر به ایجاد جای زخم یا اسکار در محل ضایعه می گردند.

محتویات ندول ها ممکن است نرم شده و تبدیل به کیست شوند. در چنین مواردی در پوست بیماران مبتلا به این نوع آکنه، ندول و کیست توأماً دیده می شود. به این نوع آکنه، آکنۀ ندولوکیستیک (nodulocystic acne) گفته می شود.

برخی از کیست ها نیز ممکن است عفونی شده و تبدیل به حفرات محتوی چرک با اندازه های مختلف شوند که به آن آبسه می گویند. آکنۀ ندولوکیستیک فرم شدید آکنه می باشد. چهار نوع آکنۀ ندولوکیستیک وجود دارد:

  1. آکنۀ کیستیک موضعی
  2. آکنۀ کیستیک منتشر
  3. پایودرما فیشیال (Pyoderma Faciale)
  4. آکنۀ کنگلوباتا (Acne Conglobata)

– آکنۀ کنگلوباتا (Acne conglobata)

یک فرم مزمن و شدیداً التهابی آکنه است. در این نوع آکنه، ناحیۀ مبتلا دارای مخلوطی از کومدون های مزدوج (دو یا چند کومدون سر سیاه که در زیر پوست به یکدیگر متصل اند)، ندول ها، کیست ها و آبسه های متعدد و به هم پیوسته، ترشحات چرکی بدبو و اسکارهای آتروفیک (فرورفتگی) یا کلوئیدی (گوشت اضافه) ناشی از آبسه های بهبود یافتۀ قبلی می باشد.

عوارض آکنه

عوارض آکنه شامل اسکار (جای زخم) و لکه های پوستی می باشد.

سایر بیماری های غدد چربی پوست

هیدرآدنایتیس سوپوراتیوا (Hidradenitis Suppurativa) یک بیماری مزمن چرکی و ایجاد کنندۀ اسکار در پوست نواحی زیر بغل، ناحیۀ تناسلی و چین های بدن می باشد. مکانیسم ایجاد این بیماری شبیه به آکنه است اما نقاط متفاوتی از پوست را درگیر می کند و ضایعات آن اغلب کیستیک و آبسه هستند.

مشخصۀ بیماری وجود کومدون های مزدوج در پوست نواحی مبتلا می باشد. بیماری در افراد چاق شدیدتر است و با کاهش وزن شدت آن کاهش می یابد. بیماری آکنۀ شایع پس از مدتی و با افزایش سن، خودبخود فروکش می کند اما هیدرآدنایتیس سوپوراتیوا دارای چنین خاصیتی نیست.

روش های درمان اکنه و یا جوش

درمان آکنه شامل درمان آکنۀ فعال و درمان عوارض آکنه (اسکار و لک شدن پوست) می باشد.

درمان آکنۀ فعال شامل درمان های دارویی و درمان های فیزیکی است.

درمان دارویی آکنۀ فعال طیف وسیعی از داروهای موضعی و خوراکی را شامل می شود. تزریق استروئید به درون ضایعات ندولوکیستیک یکی از روشهای درمان دارویی برای کنترل سریع ضایعات و جلوگیری از ایجاد ضایعات دائمی می باشد. استفاده از ماسک های درمان جوش نیز از روش های موثر درمان آکنه است.

درمان های فیزیکی آکنۀ فعال شامل طیف وسیعی از روش های درمانی مانند تخلیۀ کومدون ها و پاسچول ها و کیست ها و آبسه ها و پاکسازی پوست، درمان با آر اف، لیزر تراپی، فتوداینامیک تراپی، میکرو درم ابریژن و پیلینگ شیمیایی می باشد. تخلیۀ کومدون ها، پاسچول ها و کیست ها سبب بهبود ظاهر بیمار و مانع از دستکاری آن ها توسط خود بیمار می شود.

درمان عوارض آکنه (اسکار و لکه های پوستی) شامل طیف وسیعی از روش های درمانی مانند درم ابریژن و میکرودرم ابریژن، جراحی اسکار، ساب سیژن، پیلینگ شیمیایی، ترزیق فیلر، تحریک کلاژنسازی توسط آر اف فرکشنال و میکرونیدلینگ توسط درماپن و درمارولر، پی آر پی و انواع لیزر شامل لیزر Co2 فرکشنال می باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *