انواع فیلر و مراحل ساخت یک فیلر خوب

آیا تا به حال آرزو کرده‌اید که بتوانید چین‌وچروک‌های صورت خود را بدون جراحی محو کنید؟ یا شاید به دنبال راهی بوده‌اید که لب‌هایتان پرتر به نظر برسند و گونه‌هایتان برجسته‌تر شوند؟ اینجاست که فیلرهای پوستی (درمال فیلرها) وارد صحنه می‌شوند—مواد قابل تزریقی که به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین روش‌های غیرتهاجمی در صنعت زیبایی، ظاهر پوست را بهبود می‌دهند. اما این فیلرها از چه ساخته شده‌اند؟ چگونه تولید می‌شوند و چرا برخی از آن‌ها ایمن‌تر از دیگران هستند؟ در این مقاله، با نگاهی علمی و در عین حال قابل فهم، به بررسی انواع فیلرهای پوستی و مراحل ساخت یک فیلر خوب، به‌ویژه فیلرهای مبتنی بر اسید هیالورونیک (HA)، می‌پردازیم. همچنین، تاریخچه این فناوری را مرور می‌کنیم تا درک بهتری از پیشرفت‌های آن داشته باشیم. هدف ما این است که مانند استادی که موضوعی پیچیده را برای دانشجویان توضیح می‌دهد، این مفاهیم را با مثال‌های ساده روشن کنیم.

آیا می‌توان با یک تزریق ساده، جوانی پوست را بازگرداند؟

• فیلرهای پوستی چیستند؟ موادی قابل تزریق مانند اسید هیالورونیک (HA) که برای کاهش چین‌وچروک، افزایش حجم صورت و بهبود ظاهر پوست استفاده می‌شوند.
• انواع فیلرها: شامل فیلرهای HA، کلسیم هیدروکسی‌آپاتیت، پلی‌ال-لاکتیک اسید، چربی و سیلیکون (که به دلیل عوارض کمتر استفاده می‌شود).
• چگونه ساخته می‌شوند؟ فیلرهای HA از طریق تخمیر باکتریایی، اتصال‌دهی با BDDE، تصفیه و بسته‌بندی تولید می‌شوند.
• ایمنی و اثربخشی: فیلرهای مدرن، به‌ویژه HA، ایمن و مؤثرند، اما نیاز به تزریق توسط متخصص دارند.
• هشدار: ادعاهای نتایج دائمی یا فوری ممکن است گمراه‌کننده باشد؛ عوارضی مانند کبودی یا التهاب ممکن است رخ دهد.

چرا فیلرها محبوب‌اند؟

فیلرها به شما امکان می‌دهند بدون جراحی، ظاهر پوست خود را بهبود دهید. مثلاً، اگر بخواهید لب‌هایتان پرتر به نظر برسند یا خطوط اطراف دهانتان محو شوند، یک فیلر HA می‌تواند این کار را در چند دقیقه انجام دهد.

انواع فیلرها چیست؟

• اسید هیالورونیک (HA): رایج‌ترین نوع، موقت (6-18 ماه)، برای لب‌ها و چین‌وچروک.
• کلسیم هیدروکسی‌آپاتیت: برای چین‌های عمیق‌تر، ماندگاری تا 18 ماه.
• پلی‌ال-لاکتیک اسید: تحریک کلاژن، ماندگاری تا 2 سال.
• چربی: از بدن خود بیمار، ماندگاری طولانی اما پیچیده.
• سیلیکون: دائمی اما خطرناک، کمتر استفاده می‌شود.

چگونه ساخته می‌شوند؟

فیلرهای HA از باکتری‌هایی مانند استرپتوکوکوس تولید می‌شوند، سپس با ماده‌ای به نام BDDE مقاوم‌تر شده و تصفیه می‌شوند تا ایمن باشند.

آیا ایمن‌اند؟

بله، اگر توسط متخصص تزریق شوند و از محصولات معتبر استفاده شود، فیلرها معمولاً ایمن‌اند. اما باید مراقب عوارض احتمالی مانند تورم باشید.

1. آناتومی پوست و نقش فیلرها

پوست انسان از سه لایه اصلی تشکیل شده است که هر یک در تعامل با فیلرها نقش متفاوتی دارد:

• اپیدرم: لایه بیرونی، شامل کراتینوسیت‌ها و ملانوسیت‌ها، با ضخامت 0.05 تا 1.5 میلی‌متر.
• درم: لایه میانی، حاوی کلاژن، الاستین و عروق خونی، با ضخامت 1 تا 2 میلی‌متر، هدف اصلی فیلرها.
• هیپودرم: لایه چربی زیرین، که در برخی تزریقات عمیق نقش دارد.

فیلرها با تزریق به درم یا هیپودرم، حجم ازدست‌رفته را بازمی‌گردانند، چین‌وچروک‌ها را صاف می‌کنند و ظاهر پوست را بهبود می‌دهند. برای مثال، تزریق فیلر HA به لب‌ها می‌تواند آن‌ها را پرتر نشان دهد، مانند پر کردن یک بالش برای ظاهری حجیم‌تر.

2. انواع فیلرهای پوستی

فیلرهای پوستی انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه، انواع اصلی را بررسی می‌کنیم:

2.1. فیلرهای بر پایه اسید هیالورونیک (HA)

• ترکیب: اسید هیالورونیک، یک پلی‌ساکارید طبیعی در پوست که رطوبت را حفظ می‌کند.
• کاربرد: کاهش چین‌وچروک‌های سطحی تا متوسط، افزایش حجم لب‌ها، بهبود خطوط نازولبیال.
• ماندگاری: 6 تا 18 ماه، بسته به نوع فیلر و ناحیه تزریق.
• مزایا: سازگاری زیستی بالا، عوارض کم، قابلیت حل شدن با آنزیم هیالورونیداز.
• معایب: نیاز به تزریق مجدد، هزینه نسبتاً بالا.
• مثال: برندهایی مانند Restylane و Juvéderm از HA استفاده می‌کنند.

2.2. فیلرهای کلسیم هیدروکسی‌آپاتیت (CaHA)

• ترکیب: ماده‌ای معدنی مشابه استخوان، در ژل معلق است.
• کاربرد: چین‌وچروک‌های عمیق، افزایش حجم گونه‌ها، درمان اتروفی صورت.
• ماندگاری: تا 18 ماه یا بیشتر.
• مزایا: نتایج طبیعی، تحریک کلاژن.
• معایب: ممکن است باعث التهاب یا کبودی شود.
• مثال: Radiesse یک برند معروف CaHA است.

2.3. فیلرهای پلی‌ال-لاکتیک اسید (PLLA)

• ترکیب: ماده‌ای مصنوعی که تولید کلاژن را تحریک می‌کند.
• کاربرد: درمان اتروفی صورت، افزایش حجم گونه‌ها.
• ماندگاری: تا 2 سال.
• مزایا: نتایج تدریجی و طبیعی، ماندگاری طولانی.
• معایب: نیاز به چند جلسه، نتایج غیرفوری.
• مثال: Sculptra یک برند PLLA است.

2.4. فیلرهای چربی

• ترکیب: چربی استخراج‌شده از بدن بیمار.
• کاربرد: افزایش حجم صورت، اصلاح ناهنجاری‌ها.
• ماندگاری: متغیر، گاهی سال‌ها.
• مزایا: کاملاً طبیعی، بدون خطر حساسیت.
• معایب: نیاز به جراحی برای استخراج چربی، احتمال جذب ناقص.
• مثال: معمولاً در کلینیک‌های تخصصی انجام می‌شود.

2.5. فیلرهای سیلیکون

• ترکیب: سیلیکون مایع.
• کاربرد: در گذشته برای افزایش حجم دائمی استفاده می‌شد.
• ماندگاری: دائمی.
• مزایا: نتایج طولانی‌مدت.
• معایب: خطر عفونت، توده‌زایی، و عوارض جدی مانند گرانولوما. به دلیل این مشکلات، امروزه کمتر استفاده می‌شود و در بسیاری از کشورها ممنوع است.
• مثال: در دهه‌های گذشته رایج بود، اما اکنون منسوخ شده است.

جدول مقایسه انواع فیلرها

3. مراحل ساخت یک فیلر خوب (فیلرهای HA)

فیلرهای HA به دلیل ایمنی و کارایی بالا، استاندارد طلایی در صنعت زیبایی هستند. مراحل ساخت آن‌ها شامل فرآیندهای پیچیده‌ای است که در ادامه توضیح داده می‌شود:

3.1. تولید اسید هیالورونیک غیرحیوانی

• روش تولید: HA از طریق تخمیر باکتریایی با استفاده از سویه‌هایی مانند Streptococcus equi یا Streptococcus zooepidemicus تولید می‌شود. این باکتری‌ها در محیط کشت مناسب، HA را به‌عنوان بخشی از دیواره سلولی خود سنتز می‌کنند.
• مکانیسم باکتریایی: باکتری‌ها از گلوکز به‌عنوان منبع کربن استفاده کرده و از طریق مسیر بیوسنتزی پلی‌ساکارید، HA را تولید می‌کنند. آنزیم‌های کلیدی مانند هیالورونان سنتاز (HAS) در این فرآیند نقش دارند.
• تصفیه اولیه: HA خام از محیط کشت جدا شده و از طریق روش‌هایی مانند سانتریفیوژ و فیلتراسیون تصفیه می‌شود تا پروتئین‌ها، لیپیدها و اندوتوکسین‌ها (سموم باکتریایی) حذف شوند. اندوتوکسین‌ها، که می‌توانند واکنش‌های التهابی ایجاد کنند، باید به سطح کمتر از 0.5 واحد اندوتوکسین بر میلی‌لیتر کاهش یابند.

3.2. اتصال‌دهی (Cross-linking) با BDDE

• عامل اتصال‌دهنده: 1,4-بوتان‌دیول دی‌گلیسیدیل اتر (BDDE) به‌عنوان استاندارد طلایی برای اتصال‌دهی HA استفاده می‌شود.
• شیمی واکنش: BDDE با گروه‌های هیدروکسیل (-OH) و کربوکسیل (-COOH) در زنجیره‌های HA واکنش می‌دهد و پیوندهای اتری (C-O-C) تشکیل می‌دهد. این پیوندها زنجیره‌های HA را به هم متصل کرده و یک شبکه سه‌بعدی ژل‌مانند ایجاد می‌کنند.
• ساختار شیمیایی:
  • HA: پلی‌ساکارید خطی متشکل از واحدهای تکراری دی‌ساکارید (گلوکورونیک اسید و N-استیل‌گلوکزآمین).
  • BDDE: C10H18O4، یک دی‌اپوکسید که به‌عنوان پل بین زنجیره‌های HA عمل می‌کند.
• اهمیت: اتصال‌دهی، HA را در برابر آنزیم‌های تجزیه‌کننده مانند هیالورونیداز مقاوم کرده و ماندگاری آن را افزایش می‌دهد.
• مثال: بدون اتصال‌دهی، HA در چند روز تجزیه می‌شود، اما با BDDE، می‌تواند ماه‌ها در پوست باقی بماند.

3.3. تصفیه و فیلتراسیون

• هدف: حذف BDDE باقی‌مانده، محصولات جانبی واکنش، و هرگونه ناخالصی.
• روش‌ها:
  • دیالیز: برای حذف BDDE و مواد کوچک مولکولی.
  • فیلتراسیون غشایی: برای جداسازی ذرات بزرگ‌تر.
  • شستشو با محلول‌های بافر: برای تنظیم pH و حذف اندوتوکسین‌ها.
• استاندارد ایمنی: سطح BDDE باقی‌مانده باید کمتر از 2 ppm (قسمت در میلیون) باشد، طبق استانداردهای FDA، زیرا BDDE در مقادیر بالا می‌تواند سمی باشد.
• اندوتوکسین‌ها: این سموم باکتریایی باید به حداقل برسند تا از واکنش‌های التهابی جلوگیری شود.

3.4. فرمول‌بندی و بسته‌بندی

• فرمول‌بندی: ژل HA در یک محلول فیزیولوژیک (مانند فسفات بافر) معلق شده و گاهی با لیدوکائین (برای کاهش درد تزریق) ترکیب می‌شود.
• بسته‌بندی: در سرنگ‌های استریل بسته‌بندی شده و در شرایط کنترل‌شده ذخیره می‌شود.
• کنترل کیفیت: آزمایش‌هایی برای بررسی ویسکوزیته، الاستیسیته، استریلیتی و ایمنی انجام می‌شود.

جدول مراحل ساخت فیلر HA

4. تاریخچه فیلرهای پوستی

فیلرهای پوستی از قرن نوزدهم با استفاده از موادی مانند پارافین آغاز شدند، اما این روش‌ها به دلیل عوارضی مانند عفونت و توده‌زایی کنار گذاشته شدند. در دهه 1970، کلاژن گاوی به‌عنوان اولین فیلر تجاری معرفی شد، اما نیاز به آزمایش پوستی داشت. در دهه 1990، فیلرهای HA با برندهایی مانند Restylane وارد بازار شدند و به دلیل ایمنی و عدم نیاز به آزمایش پوستی، به سرعت محبوب شدند. امروزه، پیشرفت‌هایی مانند فیلرهای حاوی لیدوکائین و مواد تحریک‌کننده کلاژن، تجربه بیماران را بهبود بخشیده است.

5. نتیجه‌گیری

فیلرهای پوستی، به‌ویژه فیلرهای HA، ابزارهای قدرتمندی در زیبایی غیرتهاجمی هستند. درک انواع فیلرها و مراحل ساخت آن‌ها، از تولید HA غیرحیوانی تا اتصال‌دهی با BDDE و تصفیه دقیق، نشان‌دهنده پیشرفت‌های علمی در این زمینه است. با انتخاب فیلر مناسب و تزریق توسط متخصص، می‌توان به نتایج ایمن و طبیعی دست یافت. با این حال، آگاهی از تاریخچه و محدودیت‌های فیلرها، مانند عوارض احتمالی سیلیکون، برای تصمیم‌گیری آگاهانه ضروری است.

منابع

• White WM, Makin IR, Barthe PG, Slayton MH, Gliklich RE. Selective creation of thermal injury zones in the superficial musculoaponeurotic system using intense ultrasound therapy: a new target for noninvasive facial rejuvenation. Arch Facial Plast Surg. 2007;9(1):22–9. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• Goldberg DJ. New collagen formation after dermal laser resurfacing: a prospective, open-label evaluation. J Cosmet Laser Ther. 2000;2(3-4):109–14. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• Sadick NS, Goldberg DJ, Bersani TA, Groff WF. Cosmetic dermatology: advances in nonsurgical facial rejuvenation. J Cosmet Laser Ther. 2008;10(3):174–80. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• Gherardini G, Mihalik A, Fried D, et al. Safety and efficacy of a novel ultrasound-assisted device for noninvasive body contouring. Aesthetic Plast Surg. 2015;39(5):729–37. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• Alam M, White LE, Martin N, Witherspoon J, Yoo S, West DP. Ultrasound tightening of facial and neck skin: a rater-blinded prospective cohort study. J Am Acad Dermatol. 2010;62(2):262–9. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]