معرفی انواع جراحی نرم در جوانسازی و انواع لیزر های زیبایی

چکیده

پیری پوست یکی از پدیده های چند عاملی است که طی آن تغییرات ذاتی ناشی از پیری با تاثیرات ناشی از مواجهه با برخی عوامل مزمن شامل پرتوی فرابنفش به شکل سینرژیستی یا هم نیروزادی با هم ترکیب شده و منجر به از بین رفتن ضخامت و حالت کشسانی پوستی و بروز چین و چروک می شوند. در حال حاضر برای درمان پیری پوست توجه همگان به سمت طیف وسیع درمان های غیرساینده[1] معطوف شده است که از این روش درمانی دارای حداقل زمان نقاهت و حداقل عوارض جانبی برای جوانسازی پوست استفاده می شود. با توجه به افزایش تقاضا برای جوانسازی پوست به روش غیر تهاجمی، روش های متعددی برای ایجاد تغییرات مطلوب در پوست معرفی شده است که در این فرآیندها از فتومدولاسیون[2]، فتوترمولیز گزینشی یا تخریب بوسیله گرمای نور، فتوترمولیز فراکشنال[3]، امواج رادیویی، سینرژی الکتریکی-نوری[4]، پرکننده های تزریقی[5]، نوروتوکسین ها یا سموم عصبی[6]، سوزن درمانی پوست[7] و جوانسازی زیستی بدون آسیب به ساختار پوست جهت تحریک تولید کلاژن و جوانسازی پوست استفاده می شود که در عین حال انسجام و بافت پوست به همان صورت باقی می ماند.

مقدمه

پوست علاوه بر این که بزرگ ترین اندام بدن انسان است تنها عضوی از بدن انسان است که همواره در معرض محیط پیرامون قرار داشته و با محیط تعامل نموده و تغییرات ناشی از سن و شرایط سلامتی بدن از طریق آن نمود می یابد (1).

با توجه به پیشرفت قابل توجه در فرایند جلوگیری و وارونه سازی نشانه های مشهود پیری، درک مکانیسم های پیری پوست از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار شده است. با این حال در رابطه با فرآیند پیری و اینکه چرا با افزایش سن ظاهر هر فردی تغییر می کند عوامل ناشناخته ای وجود دارد (2). پیری پوست از طریق پیری ذاتی (زیستی) و پیری بیرونی (محیطی) بروز می یابد؛ این دو عامل وابسته به هم بوده و در نهایت به یک مسیر مشترک منتهی می‌شوند (3). کیفیت پوست عمیقا تحت تأثیر پیری و افزایش سن قرار دارد و با پیر شدن پوست، حالت زبرتر، شل تر یافته و پر از چین و چروک می شود و تغییراتی همچون اتساع مویرگ ها و تشکیل لکه های پوستی مشاهده می شود (1،4،5).

قدیمی‌ترین مصداق پوستی که در اثر نور خورشید آسیب دیده است حالت آفتاب سوختگی یا سولارالاستوز است که طی آن مواد الاستوزی در لایه پاپیلاری و میانی پوست تجمع می یابند. بدین ترتیب، پیرپوستی در اثر نور خورشید منجر به کاهش تدریجی محتوای کلاژنی پوست می شود (6). افزون بر این شبکات کلاژنی در اثر کاهش سنتز کلاژن و افزایش تجزیه آن شکل و نظم خود را از دست داده و مختل می شوند (8).

جوان‌سازی پوست علاوه بر اینکه نوعی هنر است یک علم در حال پیشرفت نیز می‌باشد. در حال حاضر بیماران به صورت مداوم به پزشک مراجعه می‌کنند تا اطلاعاتی در مورد بهبود نشانه‌های پیری صورت به دست آورند؛ وظیفه پزشک این است که بر اساس سن بیمار، نیازها و ملاحظات جسمانی، گستره و محل آسیب و اهداف زیبایی شناختی بهترین مداخله را انتخاب نماید (9،10). برای اینکه صورت ظاهر جوان‌تری به دست آورد از رویکردهای درمانی مختلفی در طول چندین سال استفاده می‌شود. با این حال با توجه به اینکه هر فرد ویژگی‌های منحصر به فردی دارد تنها یک روش برای همه عالی و مناسب نیست (11). بنابراین برای انتخاب بهترین درمان، بهتر است بین چین و چروک ناشی از کاهش کلاژن در پوست، چین های ناشی از از بین رفتن چربی، چروک های اضافی ناشی از کشش گرانشی[8] و در نهایت چیم و چروک ناشی از حرکت افراطی عضلات صورت تمایز قائل شویم (12).

به منظور تسهیل آموزش بیمار گزینه‌های درمانی مرتبط با این تغییرات باید به شکل 5 طبقه موسوم به 5R معرفی شوند: درپینگ دوباره[9] (پوشش پوست)، لایه برداری پوست[10]، نگهداری[11] ، ریلکسیشن و پرسازی دوباره[12] جهت جوانسازی پوست: پوشش دوباره پوست و لیفتینگ بافت های اضافی به روش جراحی، لایه برداری پیرپوستی ناشی از نور خورشید با تکنولوژی های سایشی یا غیر سایشی به صورت فیزیکی، شیمیایی یا مکانیکی؛ نگهداری با محصولات مراقبت از پوست؛ ریلکسیشن چین و چروک پوست که در اثر کارکرد بیشینه عضلات صورت ایجاد شده اند با سموم عصبی و در نهایت پرسازی بافت های زیر جلدی از بین رفته با ترمیم و احیای حجم 3 بعدی.

روش های غیر تهاجمی برای جوان سازی پوست

انتخاب روش درمانی مناسب که کلید اصلی موفقیت در جوان‌سازی پوست است دارای وابستگی مضاعف به ارزیابی دقیق و تعیین نیازهای بیمار، نوع پوست و شرایط آن جهت چارچوب بندی طرح درمان می‌باشد (20). افرادی که بهترین گزینه برای تکنیک‌های غیرتهاجمی هستند همان افراد دارای کمترین میزان شل شدگی در پوست صورت هستند. بیماران باید به این نکته توجه داشته باشند که بافت پوست بهبود یافته و خطوط ریز کمرنگ تر می شوند اما از بین نمی روند. مزایای کلی این روش‌ها از جهت زیبایی شناختی به تدریج ظاهر شده و در مقایسه با روش‌های لایه برداری سایشی کمتر مشهود و بارز هستند (18). بیماران دارای پوست فیتزپاتریک نوع 3 یا کمتر بهترین کاندیدا برای روش‌های مختلف و با حداقل عوارض جانبی هستند (21،22).

هدف اکثر درمان‌های غیر تهاجمی ایجاد جراحت‌های پوستی انتخابی است که نتیجه آن بروز واکنش ترمیم زخم است که در این فرآیند لایه های دیگر سالم مانده و آسیبی به آنها وارد نمی شود (18). در پاسخ به جراحات پوستی ایجاد شده، فرایند ترمیم منجر به تحریک فیبروبلاست و تغییر جهت رشته های کلاژن می شود (23). روش‌های مشابه برای جوان سازی پوست را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: اولین روش مربوط به درمان رگهای خونی گشاد شده، پیگمانتاسیون یا تجمع رنگدانه و تغییر در غدد چربی پوست می باشد؛ روش دوم مربوط به بازسازی پوست همراه با کاهش چین و چروک و کشش پوست (24،25).

تکنیک‌های جوسازی غیرتهاجمی پوست را می‌توان در طبقات مختلف جای داد: فناوری لیزر غیر سایشی و منابع نوری، روش های غیر لیزری (سیستم های فرکانس رادیویی و فراصوت ها)، تکنیک سینرژی الکتریکی-نوری (ELOS) پلاسماتراپی با دستگاه پلاسما پن و چند تکنیک و روش دیگر (پیلینگ سطحی با مواد شیمیایی، میکرودرم ابریژن، پرکننده های تزریقی، سموم عصبی، سوزن درمانی پوست، مزوتراپی، درمان با سلول های بنیادی و پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) (شکل 1).

 

تکنیک ها و روش های غیرتهاجمی برای جوانسازی پوست

IPL: نور پالسی شدید[13]، KTP: پتاسیم تیتانیل فسفات، LED: دیودهای نورافشان، PDL: لیزرهای رنگی پالسی[14]، RF: فرکانس رادیویی.

فناوری های لیزر غیرسایشی و منابع نوری

لیزر و سایر منابع نوری که برای جوانسازی نوری و غیرسایشی پوست استفاده می شوند بر اساس طول موج دسته بندی می شوند: الف- نور زرد تا سبز؛ ب- سیستم های ساطع کننده نور با طیف وسیع، پ- سیستم های ساطع کننده نور در بازه مادون قرمز (لیزرهای مادون قرمز، رنگدانه ها، هموگلوبین و آب را تحت تاثیر قرار می دهند).

پتاسیم تیتانیل فسفات لیزر 532 نانومتر.

لیزرهای پتاسیم تیتانیل فسفات (KTP) از منبع 1064 نانومتری نئودیمیوم: گارنت ایتریوم-آلومینیوم (Nd:YAG) استفاده می کنند که از طریق بلور KTP عبور کرده و نوری با طول موج 532 نانومتر ساطع می کند (26). طول موج نور سبز توسط هموگلوبین و ملانین جذب می شود. در نتیجه، هم رگهای خونی و هم رنگدانه ها نیز درمان می شوند. در عین حال، بهبود بافت نیز -اگرچه به میزان کمتر- مشاهده می شود (18).

طول موج 532 نانومتری KTP برابر با اوج جذب 542 نانومتری هموگلوبین است که همین باعث شده به صورت نسبی اختصاصا برای درمان رگهای خونی پوست به کار رود (26). رگهای منفرد با استفاده از اندازه نقطه ای که نزدیک به قطر همان رگها است مشخص می شوند. این کار باعث می شود انرژی به سمت رگ مورد نظر و بافت های مجاور آن هدایت شود که در نتیجه بدون تراوش یا خروج مایعات از جدار رگ ها به درون بافت ها، خون به کمک نور منعقد می شود (27،28).

با مقایسه نور سبز با نور زرد، جذب نور 532 نانومتری KTP توسط ملانین تنها نقطه ضعف نظری است که باعث شده این روش درمانی برای درمان پوست های تیره تر مناسب نباشد (29،30).

لیزر رنگی پالسی

لیزرهای رنگی پالس دار (PDL) نور زرد 595-585 نانومتری ساطع می کنند که به صورت گزینشی هموگلوبین و ملانین را مورد هدف قرار می دهند. این طول موج امکان نفوذ 50 درصدی به عمق 400 μm را فراهم نموده و منحصرا توسط رگهای خونی جذب می شود. بنابراین افزایش آزادسازی واسطه های التهابی از سلول های اندوتلیال موجود در رگهای مورد نظر و به تبع آن تحریک فعالیت فیبروپلاست منجر به سنتز کلاژن می شود (24،31).

بسیاری از مطالعات حاکی از آن هستند که نقش احتمالی PDL در درمان پوست هایی که تحت تاثیر نور آسیب دیده اند در بهبود وضعیت بالینی و بافت های بیمارانی که به روش PDL درمان شده اند به وضوح مشاهده می شود (15). بعد از مواجهه با لیزر کوتاه پالسی 585 نانومتری با سطوح انرژی پایین (2-3 J/cm2) بهبود در وضعیت چین و چروک به وضوح مشاهده می شود. به صورت نظری پالس های طولانی تر منجر به گرمایش بیشتر مویرگ ها می شود که در نتیجه مدت زمان بیکاری دستگاه کمتر است- در عین حال در این روش احتمال پورپورا یا عارضه پیدایش لکه های ارغوانی بر روی پوست کمتر می باشد (32).

علیرغم اینکه سازمان غذا و داروی آمریکا درمان مشکلات پوستی ناشی از نور را با PDL تایید کرده است، این طول موج ها نتیجه متوسطی به ارمغان می آورند که احتمالا هدفگیری عروق و نفوذ سطحی به لایه پاپیلاری پوست دلیل اصلی این امر هستند (15).

لیزرهای مختص پیگمنت ها یا رنگدانه های پوست

از لیزرهای مختص رنگدانه ها برای درمان تغییرات رنگدانه ای که در اثر نور خورشید ایجاد شده اند استفاده می شود که از جمله این تغییرات می توان به کک و مک، خال یا لک اشاره کرد. این لیزرهای شامل لیزر کیوسوئیچ[15] (QS) Nd:YAG (532 نانومتر)، لیزر کیو اس یاقوت[16] (694 نانومتر) و کیواس الکساندرایت[17] (755 نانومتر) و همچنین کیو اس 1064 نانومتر (طیف مادون قرمز) هستند (8،24).

لیزرهای Nd:YAG با فرکانس دو برابر اشعه ای با طول موج 532 نانومتر و مدت پالس نانوثانیه ای ساطع می کنند. استفاده از لیزرهای کیو اس در درمان مشکلات رنگدانه ای از اصل فتوترمولیز گزینشی تبعیت می کند بنابراین سلول های حاوی ملانین آسیب کمتری می بینند. با این حال در 532 نانومتر، طول موج نه تنه توسط ملانین بلکه توسط هموگلوبین نیز جذب می شود (24،33).

لیزر یاقوت 649 نانومتری با مدت زمان پالس 50-28 نانوثانیه اولین سیستم لیزر کیو اس است که برای مشکلات رنگدانه ای پوست و روپوست طراحی شده است؛ با این حال در روند کاربرد این سیستم باید جانب احتیاط رعایت شود زیرا بیماران دارای پوست تیره تر به هیپوپیگمانتاسیون دائم دچار می شوند (33،34).

از لیزر الکساندرایت 755 نانومتری با پالس 100-50 نانوثانیه ای (مدت زمان پالس اندکی طولانی تر) برای درمان کک و مک استفاده می شود که  در این روش میزان آسیب به اپیدرم حداقل است. سفید کردن پوست بدون سایش اپیدرم آخرین مرحله درمانی است (35). کبودی یا خون مردگی، پوسته پوسته شدن، و همچنین تغییرات موقت یا دائمی در رنگدانه ای از عوارض جانبی متداول هستند (33،36).

نور پالسی شدید

نور پالسی شدید به عنوان یکی از فناوری های برپایه نور (IPL) برای جوانسازی پوست پیر استفاده می شود؛ این دستگاه نور چندرنگی غیریکپارچه با منبع لامپ پور نور فیلتردار با طیف نور پهن باند (1200-400 نانومتر) در طیف مرئی و میان مادون قرمز از پیوستار الکترومغناطیس ساطع می کند. بدین ترتیب، از فیلترهای قطع کننده برای نفوذ طول موج معین به پوست و هدف قرار دادن ساختار معین استفاده می شود (37،38). این دستگاه می تواند به صورت همزمان اشعه های زرد، قرمز و مادون قرمز ساطع نماید بنابراین می توان انواع پیرپوستی ها را به کمک آن درمان نمود (39،40).

سیستم های IPL همانند لیزرها بر اساس اصل فتوترمولیز گزینشی تاثیرگذار هستند. این سیستم ها برخلاف لیزرها که با نور تک رنگی یک رنگساز را درمان می نمایند، سیستم های IPL دارای طیف وسیعی از ترکیب های احتمال طول موج ها، پالس های با طول مدت مختلف، تناوب پالس ها و سیالی مختلف هستند. این دستگاه ها از توانایی تحت تاثیر قرار دادن ملانین و هموگلوبین برخوردار هستند؛ بنابراین با بهبود بالینی متوسط، به درمان مشکلات عروقی و رنگدانه ای می پردازند (15،25).

دستگاه های IPL دارای مزایایی زیر هستند: درمانی ایمن و موثر برای قرمزی یا سرخی صورت، گردن و سینه هستند و بدون عارضه جانبی مشخص، پوسته پوسته شدن یا کبودی منجر به بهبود مشهود و دائمی می شوند. مهمترین نقطه ضعف دستگاه های IPL اندازه نقطه بزرگ و دستی بزرگ است که باعث می شود کاربرد آن برای مناطق فرورفته صورت دشوار باشد. یکی دیگر از نقاط ضعف این دستگاه عدم مشاهده محل تحت درمان در حین کار است چرا که برای حفاظت از پوست سیستم خنک کننده باید با پوست در تماس باشد (37،41).

دیودهای نورافشان[18]

دیودهای نورافشان (LEDs) پهنای باریکی از اشعه الکترومغناطیسی را ساطع می کنند که این اشعه بر اساس واحد میلی وات سنجیده می شود از ماورابنفش تا طول موج های مرئی و مادون قرمز متغیر می باشد. می توان آنها را در طول موج های تابشی بین لیزرها و نور پهن باند دسته بندی کرد (42). از مجموعه ای از LED با طول موج اصلی 980-590 نانومتر برای درمان پیرپوستی استفاده می شود. از همه مهمتر آنکه این دستگاه دارای پالس هایی با انرژی کمتر، نور غیر لیزری و غیر حرارتی هستند که منجر به بروز تغییراتی در فعالیت زیستی کراتینوسیت ها و فیبروبلاست ها می شوند که این امر با اِعمال اثر بر میتوکندری و افزایش تولید کلاژن تحقق می یابد (18).

LED ها معمولا بر روی تراشه های کوچک تعبیه شده و مجهز به لنزهای کوچک و لامپ های کوچک هستند؛ بنابراین LED برای انواع پوست ها مناسب و ایمن بوده و استفاده از آن راحت و سریع نیز می باشد (31،39،42). اگرچه تاثیرات زیستی بر سلول های پوست مشهود هستند (ترمیم زخم، کاهش آسیب های حد و مزمن پوست)، نتایج بالینی جوانسازی پوست که صرفا در اثر استفاده از روش درمانی LED حاصل می آیند نه برای کشیدگی پوست و نه برای کاهش چین و چروک رضایت بخش نیستند (33،34).

درمان فتودینامیک

درمان فتودینامیک (PDT) به معنی واکنش یا حساسیت فتوشیمیایی است که از آن برای تخریب گزینشی بافت ها استفاده می شود. این درمان به صورت نوعی درمان فتوشیمیایی تلقی می شود که در آن از عامل حساس کننده نسبت به نور، نور و اکسیژن استفاده می شود (44). استفاده از PDT برای جوانسازی پوست در مطالعات  مختلفی تایید شده است. این تکنیک نوعی روش درمانی دو مرحله ای است که در آن از عامل حساس کننده موضعی (5- آمینولوولونیک اسید (5-ALA; 20%) و یا متیل آمینولولینات (MAL) و یا سیستمی (هماتوپروفیرین (Hp)، مشتقات هماتوپروفیرین (HpD) و یا 5-ALA سیستمی) استفاده می شود؛ بعد از آن پرتوی نور مرئی با طول موج مناسب (IPL, LED, PDL و نور آبی (490-410 نانومتر)) تابانده می شود (45).

عوامل حساس کننده به نور که به صورت برونی یا درونی تجویز می شوند در اثر نور فعال شده و انرژی را به مولکول اکسیژن منتقل می کنند و بدین ترتیب با ایجاد اکسیژن واکنشی منجر به مرگ سلولی می شوند .

پروتوپورفین IX در منطقه آبی در 410 نانومتر دارای بیشترین اوج جذب و در 505، 540، 580 و 630 نانومتر درای حداقل اوج جذب است. با این حال، از لامپ فلورسنت آبی (اوج تابش 417 نانومتر) در Levulan-PDT استفاده می شود (49،48). اکثر مطالعات بالینی با استفاده از نورهای به طول موج 633-625 نانومتر انجام می شوند که  با این طول موج نفوذ بیشتری به درون پوست صورت می گیرد. وقتی از 635 نانومتر استفاده می شود عمق درمانی موثر نزدیک به 3-1 میلیمتر است. دلیل آن قابلیت ایجاد واکنش فتودینامیک است که آن نیز به دوزآژ نور و همچنین کمیّت عوامل حساس کننده نسبت به نور در بافت هدف وابسته می باشد (45،50).

مطالعات مختلف حاکی از آن هستند که PDT منجر به بهبود ظاهر چین و چروک و خطوط ریز، تلانژکتاری، رنگ پوست و آسیب های ناشی از نور خورشید می شود. جهت استفاده از IPL در PDT معمولا ابزار دستی دارای یک فیلتر اختصاصی که امکان انتشار نور بالای 600 نانومتر را فراهم می آورد (برای از بین بردن موهای زاید استفاده می شود) مناسب می باشد. مدت زمان پالس را نیز می توان در بازه های بزرگ تنظیم کرد (میلی ثانیه). مدت زمان پالس کوتاه نقش مهمی در مورد احساس درد دارد (51). در مقایسه با تشعشع پیوسته نور قرمز، PDT دارای لامپ فلش دار درد کمتری ایجاد می کند. پارامترهای مختلف IPL در رابطه با طول موج، مدت پالس، تناوب پالس و چگالی انرژی از یک طرف باعث می شود متخصصان پوست از ان به صورت هدفمند استفاده نمایند اما از طرف دیگر باعث می شود مقایسه مطالعات مختلف، دشوار باشد (52،53).

لیزر کیوسوئیچ Nd:YAG، 1064 نانومتر با پالس کوتاه و بلند

لیزر Nd:YAG با پالس بلند انرژی خود را در پیوستار مادون قرمز در 1064 نانومتر همراه با پالس طولانی ساطع می کند. این لیزر منجر به پخش حرارت در بافت های پوستی می شود که این امر از ماهیت عمیقا نافذ 1064 نانومتری که دارای عمق نفوذ نوری 10-5 میلیمتر است نشات می گیرد (39). کروموفور یا رنگ بر های لیزر 1064 نانومتر به ترتیب نزولی شامل ملانین، هموگلوبین و آب هستند. آب انرژی لیزر را در این طول موج به صورت ضعیف جذب می نماید و به آرامی گرم می شود؛ با این حال گرمای شدید در هموگلوبین و ملانین باقی می ماند.

لیزر کیوسوئیچ Nd:YAG 1064 نانومتری یکی از اولین لیزرهایی است که برای جوانسازی پوست به روش غیر سایشی به کار رفته است. طول موج بلند آن و همچنین مدت پالس کوتاه آن امکان نفود اشعه به لایه پاپیلاری و زخم های پوستی فراهم نموده و منجر به محدود شدن تابش حرارتی به هدف مورد نظر می شود. برای دستیابی به بهترین نتایج به درمان های متعددی نیاز داریم .

تلانژکتاری صورت (عروق تار عنکبوتی) و پوستی که به صورت خفیف در اثر نور خورشید آسیب دیده است از مهمترین مثال های بالینی هستند . از لیزر QS 1064 nm Nd:YAG همچنین می توان علاوه بر تغییرات عروقی که در اثر تابش نور خورشید ایجاد شده اند برای درمان تغییرات رنگدانه ای پوست نیز استفاده کرد؛ زیرا این اشعه عمدتا ملانین موجود در ملانوسیت های پوستی را تحت تاثیر قرار می دهد (24،33). با این حال عوارض جانبی آن شامل اریتمی خفیف در کلیه بیماران (به مدت 1 الی 2 ساعت)، خونمردگی زیر پوست، لکه های پوستی بعد از التهاب (به ندرت) و هیپوپیگمنتاسیون موقتی هستند که می توان با استفاده از سیالیت کمتر از بروز آنها جلوگیری کرد .

لیزر Nd:YAG 1320 nm

سیستم لیزر 1320 نانومتری اولین سیستمی است که انحصارا برای گرمارسانی گزینشی به پوست طراحی شده است. اولین کروموفور طول موج 1320، آب پوست است که به صورت افقی و عمودی پراکنده شده و بدین ترتیب برای بیشترین آسیب های پوستی مجاز می باشد .

لیزر Nd:YAG 1320 nm هم در سطح بالینی و هم در سطح بافت شناسی دارای تاثیرات بهینه ای در از بین بردن نشانه های پیرپوستی می باشد (58-56، 54). در سطح بالینی، Nd:YAG منجر به بهبود کشیدگی پوست و کاهش چین و چروک می شود. در سطح بافت شناسی، این لیزر منجر به تقویت تشکیل کلاژن های جدید و افزایش محتوای ماتریس پوست شده و ظاهر مورفولوژیک کلاژن 1 و 3 را همراه با الیاف انعطاف پذیر بهبود می بخشد (58).

لیزر دیودی 1450 نانومتری

لیزر دیودی 1450 نانومتری دارای توانی با اوج پایین است (15-10 وات) و این بدین معنی است که برای دستیابی به سیالیت کافی جهت گرمارسانی گزینشی به پوست به مواجهه بسیار طولانی نیاز داریم. پالس طولانی تر نیازمند خنک سازی به روش اسپری در قبل، حین و بعد از پالس است (59).

در بخش مادون قرمز پیوستار الکترومغناطیسی (>700 نانومتر)، ضریب جذب آب نسبتا پایین است (60) که باعث می شود این تکنولوژ یمادون قرمز آب موجود در بافت را مورد هدف قرار داده و تا اعماق تقریبا 500 μm پوست نفوذ نماید. از این لیزر برای جوانسازی صورت استفاده می شود که آب موجود در لایه بالایی پوست را مورد هدف قرار داده و کلاژن های زیرین پوست را تغییر حالت داده و باعث ایجاد کلاژن های جدید، بهبود چین و چروک های صورت و اطراف چشم می شود. میزان پذیرش این روش درمانی توسط بیماران بسیار بالا است، اما برخی معتقدند این روش در درمان چین و چروک ها تاثیر چشمگیری ندارد (18،39). عوارض جانبی آن اندک بوده و شامل اریتمی بعد از درمان، ادما و هایپرپیگمنتاسیون (افزایش لکه های پوستی) در بیماران دارای پوست های تیره می باشد (24،60).

لیزر اربیوم: لیزر گلس 1540 نانومتری

لیزر اربیوم گلس 1540 نانومتری نوعی سیستم دارای فلش لامپ و شیشه ای از جنس ایتریوم-اربیوم فسفات است. طول موج این لیزر مشابه با سایز لیزرهای مادون قرمز توسط آب جذب می شود اما میزان جذب آن توسط ملانین بسیار اندک است. طول موج آن منجر به ارسال پالس های 100-10 میلی ثانیه ای با سیالیت بین 20 تا 30 J/cm2 می شود. پوست با استفاده از ابزار دستی خنک می شود؛ در واقع این ابزار دستی مستقیما با پوست در تماس است و درون آن مخلوط سرما زای تترافلورسنت جریان دارد. این ابزار در ناحیه یاقوت کبود جهت بازخورد سریع دارای مانتیور دمای آنی می باشد (62).

اولین عمق نفوذی این لیزر لایه پاپیلاری است که در آنجا کلاژن سفت تر شده و کلاژن های جدید تشکیل می شود. از لیزر اربیوم گلس 1540 نانومتری برای درمان انواع شرایط و اختلالات استفاده می شود که طی این فرآیند با گرم کردن بافت و کاهش ترشح چربی، غدد چربی از بین می روند. همچنین از این لیزر برای جوانسازی پوست، رفع اسکار (جای زخم) و آکنه استفاده می شود که طی آن سنتز کلاژن تحریک می شود. نتیجه آن بهبود ساختار پوست و همچنین کاهش چین و چروک و اندازه منافذ می باشد (31،63).

مسائل درمانی شامل کاهش درد، کاهش احساس ناراحتی و مدت نقاهت است. معایب درمانی انتظار بالای بیماران و احتمال ناامید شدن آنها از نتایج می‌باشد. روند بهبود آهسته و خفیف می‌باشد (به مدت چند ماه طول می‌کشد) و در نهایت بیماران به پوستی انعطاف‌پذیر و سفت دست می یابند (31).

لیزر مینی پیل Er:YAG 2940 nm

اگرچه این لیزر در درجه نخست برای لایه برداری سایشی پوست به کار می رود، اما می توان از لیزر اربیوم:ایتریوم-آلومینیوم گارنت (Er:YAG) برای جوان سازی پوست به روش غیر سایشی استفاده کرد. مهم‌ترین مشخصه این لیزر ضریب جذب بالای اشعه میان مادون قرمز آن در آب است: بنابراین در بافت‌های زیرین جراحت کمتری در اثر حرارت ایجاد می‌شود (66). ناحیه آسیب حرارتی باقی مانده (RTD) معمولاً عمق 50±20 μm است که نتیجه آن گسترش نسخ اپیتلیال و پوشش روی زخم سریع تر می باشد (67). همین باعث مطرح شدن ایده تقلیب کلاژن های عمقی از طریق اِعمال پالس های مکرر Er:YAG شد (71-68).

لایه برداری میکرو روشی است که طی آن از سیستم لیزر Er:YAG برای ارائه مینی پیل های تک عبوری استفاده می شود. استفاده از یک رشته پالس‌های کوتاه Er:YAG (270-200 میلی ثانیه) زیر آستانه سایشی منجر به افزایش دما تا حدود 60 درجه سانتی‌گراد در لایه فوقانی پوست می شود تا تقلیب کلاژن رخ دهد (72؛73). مهم‌ترین مزیت این روش درمانی است که گزینه‌ای موثر، قابل تحمل و غیر تهاجمی برای درمان پیرپوستی و تحریک تشکیل کلاژن و تغییر حالت پروتئین های ماتریس برون سلولی (ECM) بدون سایش اپیدرم است. علاوه‌بر این در کنار عوارض جانبی پایین، شاهد بهبود وضعیت بالینی چین و چروک ها و پوست آسیب دیده در اثر نور خورشید هستیم (64،65).

عبور چندگانه از روی چین و چروک ها و هدایت گرما منجر به افزایش دما می شود. در نتیجه میزان عمق نفوذ نور افزایش می‌یابد که نتیجه آن نیز کاهش کارآیی سایش، افزایش ابقای حرارت و افزایش ناحیه آسیب حرارتی است (64،74،75).

مطالعه اخیر ال-دومیانی و همکاران[19] نشان دهنده تأثیر عبور چندگانه لیزر مینی پیل Er:YAG 2940 نانومتری بر روی بیمارانی است که هر دو هفته یک بار به مدت 3 ماه و به مدت شش جلسه تحت درمان صورت قرار گرفته اند (65).  بهبود بالینی متوسط (شکل 2) همراه با بهبود بافت شناسی به شکل افزایش کلاژن نوع 1 و 3 و کاهش الاستین پوستی در اثر درمان مشاهده شده است.

(شکل شماره 2) تصاویری از بیمارانی که با استفاده از لیزر مینی پیل Er:YAG 2940 nm تحت درمان قرار گرفتند و در اثر درمان بهبود متوسط در چین و چروک‌های پوست مشاهده می‌شود.

لیزرهای فراکشنال

فتوترمولیز یا تجزیه حرارتی فراکشنال نوعی تکنولوژی نوین  برای جوان سازی پوست است که مابین روش لایه بارداری سایشی و غیر سایشی قرار می‌گیرد؛ می‌توان به روش سایشی و غیره سایشی آن را اجرا نمود .

لیزرهای فراکشنال غیر سایشی واقعی باید شامل 3 معیار باشند:

1- حالت غیر سایشی انعقاد بافت با حفظ لایه رویی پوست

2- ایجاد مناطق میکروترمال چندگانه (MTZ) که توسط مجموعه بافت های زنده محصور شده اند

3- لایه برداری با بیرون افکنی و خارج سازی بافت آسیب دیده و ترمیم جای زخم در عرض 24 ساعت .

با این تکنولوژی، لیزرهای فرکشنال منجر به ایجاد هزاران ناحیه درمانی کوچک بر روی پوست و ستون های میکروسکوپی آسیب های حرارتی (مناطق میکروترمال) می شوند و بر اساس سیالیت عمق نفوذ بین 300 تا 700 μm است (77،79،80). کروموفور هدف برای لیزرهای فراکشنال آب است با این حال درمان طوری انجام می شود که حدود 70 درصد از پوست سالم و بدون آسیب باقی می ماند که در نتیجه فرآیند التیام و ترمیم سریع تر خواهد بود. واکنش التیام زخم این روش متفاوت از تکنیک های دیگر است زیرا سلول های زنده بین ناحیه های درمانی همچنان وجود دارند؛ به عنوان مثال سلول های بنیادی اپیدرم و سلول های تقسیم شونده موقت[20]  (31). هر ضربه لیزر منجر به انسداد 70-30 μm بقایای نکروزی اپیدرم می شود که به صورت طبیعی تقریبا در عرض 14 روز پوسته پوسته شده و از بین می رود (81).

باسازی نسبی ساختار اپیدرم و فولیکول مسبب اصلی ریکاوری سریع بدون دوران نقاهت طولانی مدت است. ملانین در معرض خطر تخریب گزینشی هدفمند نیست؛ بنابراین بازسازی فرکشنال به صورت موفقیت آمیز در بیماران دارای رنگ پوست تیره به کار می رود (57،76). تاثیرات پوستی ترمیم ناحیه میکروترمال منجر به ایجاد واسطه های زخم می شود که در نهایت منجر به تغییر شکل ماتریس پوست می شود که بعد از آن نشانه هایی مبنی بر بهبود بافت و بهبود جوانسازی پوست مشاهده می شود .

درمان های فرکشنال سایشی نوعی سیستم لیزر هستند که از پالس لیزرهای سایشی (Er:YAG یا کربن دی اکسید) استفاده می شود که در هر پالس تنها بخشی از پوست تحت تاثیر قرار می گیرد. این کار باعث می شود نقاط بسیاری بین MTZ سالم باقی بمانند و در نهایت پوست زخمی به سرعت ترمیم شود. MTZ ها امکان تابش شدیدا موضعی را فراهم می آورند که در نتیجه می توان در عین پایین بودن تابش کلی به بیشتری نتیجه با کمترین عوارض جانبی دست یافت (82). برخلاف فتوترمولیز فرکشنال غیر سایشی، این دستگاه منجر به سایش واقعی پوست و ایجاد آسیب های سایشی با عمق های مختلف می شود. ترکیب سایش اپیدرم و درم (پوست و روپوست) منجر به بروز واکنش ترمیم زخم زخم و فیبروز پوستی می شود که این امر می تواند تبیین کننده تاثیرات بالینی سریع و موثر دستگاه های سایشی در مقایسه با دستگاه های غیر سایشی باشد (83). عوارض و مشکلات ناشی از لایه برداری با لیزر فرکشنال غیر سایشی بسیار نادر و محدود هستند. در صورت سیالیت بالا اریتمی طولانی گزارش می شود اما این مشکل قابل حل می باشد. برجای ماندگی الگوی ناحیه میکروترمال نیز ممکن است رخ دهد که این پدیده در عرض 3-2 هفته برطرف می شود .

روش های غیر لیزری

فرکانس رادیویی

از بیش از یک قرن گذشته از انرژی فرکانس رادیویی در حوزه های مختلف پزشکی استفاده می شود. فرکانس رادیویی غیر سایشی (تک قطبی، دو قطبی، سه قطبی یا چندقطبی و فرکشنال) در مطالعات مختلف به عنوان رویکردی ایمن و موثر برای جوانسازی پوست معرفی شده اند (3،85). بر اساس نوع سیستم و فرکانس آن، گرمایش سطحی یا عمقی ایجاد می شود (18،86). فرکانس رادیویی در سال 2002 از میان درمان های غیرسایشی برای درمان چین و چروک و کشیدگی پوست و در سال 2004 برای درمان کل صورت توسط سازمان غذا و دارو تایید شد .

در اصل دستگاه های فرکانس رادیویی و یا آر اف از مولّد فرکانس رادیویی، فناوری آزمایش مقاومت اتوماتیک مجهز به نرم افزار کامپیوتری، سیستم خنک سازی پیوسته، ابزار دستی و نوک های درمانی در اندازه های مختلف تشکیل شده است . مولد فرکانس رادیویی باعث ایجاد جریان متناوب می شود که آن نیز بر روی پوست میدان الکتریکی ایجاد می کند. این میدان الکتریکی چند میلیون بار در ثانیه قطب های را تغییر داده و منجر به تغییر در جهت گیری ذرات باردار درون میدان الکتریکی می شود. بنابراین گرما در اثر مقاومت پوست در برابر جریان میدان مغناطیسی ایجاد می شود .

مکانیسم عمل فرکانس رادیویی به دو صورت می باشد: الف- انقباض فوری و اولیه کلاژن؛ ب- واکنش ترمیم زخم ثانویه به صورت تشکیل کلاژن جدید و تغییر ساختار و در نهایت کشیدگی و سفتی. انقباض آنی پوست از الگوی پراکنده تقلیب کلاژن نشات می گیرد و این در حالی است که مقداری از بافت به صورت سالم باقی می ماند تا زخم التیام یابد (3،91). بعد از گذشت مدتی، تحریک فیبروبلاست گرمایی به عنوان واکنش ترمیمی گرمایی منجر به تقویت تشکیل کلاژن می شود که نتیجه آن سفتی کلاژن و افزایش کلی میزان کلاژن است (92). افزون بر این مکانیسم عمل دیگر فرکانس رادیویی تک قطبی برپایه این حقیقت استوار است که انرژی ارسال شده برای حداقل مسیر مقاومت مطلوب است. با توجه به اینکه چربی های زیر پوستی در اثر شبکه های به هم تنیده دیواره های کلاژنی تقسیم بنده شده اند، این دیواره های فیبروزی گرم شده و منجر به سفتی و محکم تر شدن کلاژن می شوند (93،94). این کار باعث می شود در همان روز درمان بیمار شاهد بهبود آنی و چشمگیر در پوست خود شود که متعاقبا عمل لیفتینگ و تغییر شکل بافت های زیرجلدی انجام می شود و در نهایت پوست چسبیده به ساختارهای زیرین سفت تر و کشیده تر می شود.

برخلاف اکثر لیزرها که دارای کروموفورهای هدف مشخصی هستند، برونده انرژی فرکانس رادیویی وابسته به کروموفور است؛ یعنی از اصل تجزیه حرارتی گزینشی تبعیت نمی کند. گرما در اثر مقاومت بافت در رابر حرکت الکترون ها در میدان فرکانس رادیویی ایجاد می شود (90) و باعث می شود انرژی به سطوح سه بعدی پوست برسد .

الدومیاتی و همکاران به تحلیل تاثیر فرکانس رادیویی تک قطبی بر روی افرادی که 2 بار درهفته به مدت 3 ماه و به تعداد 6 جلسه تحت درمان صورت قرار گرفته بودند پرداخته اند (3). بیوپسی یا نمونه برداری پانچی از پوست صورت در خط پایه، پایان درمان و سه ماه بعد از درمان انجام شد. بعد از درمان بهبود بالینی قالب توجهی همراه با بهبود بافت و کاهش الاستین پوست و همچنین افزایش کلاژن نوع 1 و 3 مشاهده شد.

واکنش بالینی به درمان فرکانس رادیویی تک قطبی نشان دهنده بهبود در پیشانی، اطراف چشم ها و اطراف دهان و بینی در پایان درمان است که سه ماه بعد از درمان و در مقاسه با خط پایه بهبود مستمر مشاهده می شود.

دستگاه های فرکانس رادیویی دو قطبی جریان الکتریکی را تنها بین دو الکترود موضعی که بر روی پوست قرار گرفته اند عبور می دهند. برای این سیستم ها- همانند فرکانس رادیویی تک قطبی- نیازی به پد زمینه ای نیست، زیرا جریان از سایر قسمت های بدن عبور نمی کند. با این حال تصور بر این است که فرکانس رادیویی دو قطبی در مقایسه با فرکانس رادیویی تک قطبی گرمای حجمی یکنواخت ایجاد نمی کند .

استفاده از دستگاه سه قطبی (چند قطبی) جهت درمان پیرپوستی مورد بررسی قرار گرفته است؛ این دستگاه دارای سه پروب یا کاوشگر است که از مزایای فرکانس رادیویی یک قطبی و دوقطبی جهت درمان بافت ها بهره گرفته است. اگرچه دستگاه های دوقطبی عمدتا برای اجتناب از بروز آسیب در اپیدرم بر دستگاه خنک کننده یکپارچه متکی است، دستگاه های سه قطبی منجر به گرمایش همزمان اعماق و سطح پوست می شوند که بدین ترتیب دیگر نیازی به خنک سازی محافظتی اپیدرم وجود ندارد .

فناوری های فرکانس رادیویی جدید شامل دستگاه هایی با منابع چند نسلی و لیزرهای فرکشنال هستند که از زمان پیدایش تا کنون مزایای زیادی به ارمغان آورده اند. فرکانس رادیویی فرکشنال دارای حالت غیر سایشی دستگاه های فرکانس رادیویی معروف است که به سیستم میکروسوزنی دوقطبی نیز مجهز می باشد. این دستگاه منجر به انعقاد موضعی در شبکه های پوستی موسوم به مناطق حرارتی فرکانس رادیویی می شود. سیستم فرکانس رادیویی فرکشنال از طریق پالس هایی با طول مدت مختلف منجر به گرمایش کنترل شده پوستی می شود که در نتیجه امکان انتشار آن به اپیدرم و ساختارهای وابسته و مهم آن فراهم می آید (78،96). مطالعات نشان می ده9ند که مناطق حرارتی فرکانس رادیویی درمان زاد در شبکه های پوستی از کلاژن تقلیب یافته تشکیل شده است که توسط درم یا غشای میانی جدا شده است. این مناطق در عرض 10 هفته جای خود را به بافت درمی یا غشای میانی جدید می دهد .

فراصوت یا اولتراسونیک

دستگاه های فراصوت در ابتدا در سال 2009 برای لیفتینگ ابرو در آمریکا تایید شده و به تبع آن برای درمان پوست و بافت های شل به کار رفت . در این فناوری از انرژی فراصوت برای ایجاد مناطق انعقادی میکرو و عمیق در درم و بافت های چربی زیرپوست استفاده می شود. در خلال ماه های بعد از درمان، ترمیم آسیب های وارده با بافت های  عمیق منجر به انقباض و تغییر شکل بافت ها می شود که نتیجه آن دستیابی به تاثیرات زیبایی شناختی برای پوست های شل می باشد .پوست سطحی و بافت های جانبی آن پراکنده می شوند که این نه تنها منجر به کاهش ریسک اسکار و زمان نقاهت می شود بلکه می توان از آن برای انواع پوست ها استفاده نمود .

سینرژی الکتریکی-نوری[21]

سینرژی الکتریکی-نوری که تلفیقی از انرژی الکتریکی و نوری است فناوری جدیدی است که اخیرا به عنوان یک روش درمانی غیر سایشی برای جوانسازی پوست معرفی شده است. در این فناوری از فرکانس رادیویی و انرژی نوری لیزر یا منابع نوری موجود در همان دستگاه برای ایجاد همان پالس ها استفاده می شود. این فناوری بر پایه اصل سینرژی یا همکاری مشترک بین دو نوع انرژی استوار است .

سیستم ELOS از مولد فرکانس رادیویی دو قطبی و فلش لامپ تشکیل شده است. نور پالس دار از طریق نور راهنمای فشرده و انرژی فرکانس رادیویی دو قطبی که از طریق الکترودهای موجود در اپلیکاتور سیستم ساطع شده و با سطح پوست تماس می یابد. دمای بافت مرتبا در طی درمان اندازه گیری می شود تا از بروز بیش گرمایی جلوگیری شده و امنیت بهبود یابد. برخی از دستگاه ها برای انرژی نوری از منابع نوری غیر لیزری (980-580 نانومتر) و برخی دستگاه به عنوان منبع نوری از لیزر دیودی با توان بالا استفاده می کنند .

مکانیسم این فناوری جدید بر پایه دو رویکرد ترکیبی استوار است: اولین رویکرد شامل فناوری های مبتنی بر نور است که در آن انرژی نوری پالس دار کروموفور های مجزا را مورد هدف قرار داده و عمل پیش گرمایش انجام شده و بر اساس اصل تجزیه حرارتی گزینشی بین بافت هدف و بافت های مجاور اختلاف دما ایجاد می شود (10،105). رویکرد دوم مربوط به امواج تنش در سطح پوست است که طی آن فرکانس رادیویی تا لایه های میانی پوست گرمای کنترل شده و یکنواخت ایجاد می کند. انرژی فرکانس رادیویی معمولا تابع حداقل مسیر مقاومت است یعنی همان پدیده ای که تحت عنوان مقاومت امپدانس یا مقاومت ظاهری شناخته می شود (10،16).

گرمایی که در اثر انرژی نوری پالس دار ایجاد می شود منجر به کاهش مقاومت ظاهری شده و مسیر رسانای مطلوبی برای هدایت فرکانس رادیویی به سمت هدف مورد نظر ایجاد می نماید (106). در نتیجه انواع انرژی های ترکیبی با هم همکاری نموده و در ناحیه مورد نظر زخم حرارتی ایحاد می کنند و در نهایت رشته های کلاژن را تغییر حالت و تغییر جهت داده و باعث می شوند کلاژن جدید ساخته شود که این نتیجه بعد از گذشت چند ماه از درمان حاصل می آید .

الدومیاتی و همکاران در مطالعه اخیر خود به بررسی تغییرات بافتی و پیامدهای بالینی استفاده از تکنیک ELOS برای جوانسازی پوست پرداخته است (فرکانس رادیویی همراه با IPL) (10). داوطلبان به مدت 6 جلسه به فاصله دو هفته تحت درمان قرار گرفتند. پیامدهای درمانی با استفاده از عکس برداری و نمونه گیری پانچی در پایان درمان و سه ماه بعد از درمان بررسی شدند که نتیجه نشان دهنده افزایش سفتی و کشیدگی پوست، بافت و چین و چروک های پوست و کاهش الاستین 3 ماه بعد از درمان و افزایش چشمگیر کلاژن نوع 1 و 3 می باشد (شکل 4).

الاستین پوست و محتوای کلاژنی در واکنش به درمان سینرژی الکتریکی-نوری.

رنگ آمیزی بافت های پوست با ایمونوپروکسیداز در خط پایه (سمت چپ)، پایان درمان (قسمت میانی) و سه ماه بعد از درمان سینرژی الکتریکی-نوری (سمت راست) در رابطه با کل الاستین (ردیف بالا) و کلاژن نوع 1 و 3 (ردیف میانی و پایینی)؛ نشان دهنده کاهش الاستین پوست بعد از درمان ELOS (ردیف بالا) و افزایش کلاژن نوع 1 (ردیف میانی) و نوع 3 (ردیف پایینی) در واکنش به ELOS است (ایمونوپروکسیداز، بزرگنماییx200 ).

اجزای فرکانس رادیویی دوقطبی امکان استفاده از سطوح پایین تر اجزای نوری، کاهش مخاطرات انرژی نوری و بهبود استفاده از آن در انواع پوست های مختلف را فراهم می آورد. اعتقاد بر این است که مولفه نوری انرژی فرکانس رادیویی دوقطبی را هدایت کرده و در نقطه ای متمرکز می سازد تا انرژی نوری آن نقطه را گرم نماید . این فناوری ابزاری ایده آل برای پوست های تیره تر است زیرا انرژی نوری به صورت ضعیف ملانین را جذب می نماید و انرژی فرکانس رادیویی برای اِعمال اثر وابسته به کروموفورهای خود نیست .می توان از آن به صورت ایمن و موثر برای جوانسازی پوست های پیر و از بین بردن نشانه های پیرپوستی استفاده کرد. این روش منجر به تحریک فرآیند تغییر حالت شده و نشانه های بالینی و بافتی پیری را از بین برده و مهمترین مزیت آن اجرای ایمن و عدم نیاز به دوران نقاهت و استراحت طولانی می باشد .

عوارض جانبی انرژی ترکیبی الکتریکی-نوری نامشخص است استفاده از سطوح انرژی پایین باعث می شود بیماران بدون کمترین احساس ناراحتی و عدم نیاز به بی حسی روند را تحمل نمایند. متداول ترین عارضه جانبی این روش اریتمی موقتی بلافاصله بعد از اجرای روش است که معمولا در عرض چند دقیقه تا ساعت برطرف می شود. پوسته پوسته شدن، تاول، تغییر در رنگدانه ها و اسکار نادر هستند .

سایر روش ها و تکنیک های غیر تهاجمی

پیلینگ شیمیایی

پیلینگ شیمیایی به معنی کاربرد موضعی عناصر شیمیایی بر روی پوست است که منجر به تخریب کنترل شده بخش یا تمام اپیدرم با و یا بدون درم (غشای میانی پوست) می شود که نتیجه آن لایه برداری و جداسازی آسیب های سطحی و سپس ایجاد دوباره بافت های درم و اپیدرم است .

لایه برداری شیمیایی را می توان به طبقات زیر تقسیم کرد: الف- بسیار سطحی (لایه برداری) شامل تخریب لایه شاخی بدون ایجاد زخم در زیر لایه دانه دار[22]؛ ب- سطحی (اپیدرمی) شامل تخریب بخش یا تمامی اپیدرم از لایه دانه دار تا لایه سلول های پایه؛ پ- متوسط (لایه پاپیلاری) با تخریب اپیدرم و بخش یا تمامی لایه پاپیلاری؛ ت- عمیق (لایه رتیکولار) شامل برداشتن لایه اپیدرم و لایه پاپیلاری و بسط آن تا لایه رتیکولار .

در حال حاضر پیلینگ شیمیایی سطحی با استفاده از مواد مختلف شامل تری کلرواستیک اسید (TCA)، آلفا هیدروکسی اسید (گلیکولیک اسید) و محلول جسنر (14 درصد اسید لاکتیک، 14 درصد رزورکینول و 14 درصد اسید سالیسیلیک در اتانول) انجام می شود. TCA وقتی به صورت رقیق شده از 10 تا  35 درصد به کار می رود منجر به پیلینگ یا لایه برداری سطحی می شود (با کمترین حالت تهاجمی) .

موارد کاربرد پیلینگ شیمیایی شامل اختلالات رنگدانه ای، اکنه و اسکار آکنه های سطحی، پیرپوستی و رشد اپیدرم خوش خیم می باشد. از موارد منع کاربرد این روش می توان به پوست تیره بیمار و بیماران دارای انتظارات غیر واقع بینانه اشاره کرد . در ضمن منع کاربرد قطعی شامل عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی فعال، زخم باز، درماتوس التهابی از قبل موجود، بیمارانی که همکاری نمی کنند (در رابطه با مواجهه با نور خورشید یا استفاده از کرم ضد آفتاب) و سابقه اسکار یا جای زخم های غیر عادی، کلوئید یا جای جوش، آتروفی پوست و یا استفاده از ایزوترتونین به مدت حداقل 6 ماه می باشد (86).

میکرودرم ابریشن (پاکسازی پوست)

مفهوم لایه برداری پوست برای اولین بار در سال 1500 قبل از میلاد مطرح شده است؛ یعنی همان دورانی که مصریان از کاغذ سنباده برای جای زخم های سطحی خود استفاده می کردند. درم ابریشن، تکنیکی که تا اعماق درم نفوذ می کند تا رشد دوباره و جوانسازی پوست تحریک شود در اوایل دهه 1900 مطرح شده و در دهه 1950 به حالت مدرن کنونی تبدیل شد .

میکرودرم ابریشن یا لایه برداری ذره ای در دهه 1980 مطرح شده و به دلیل سهولت کاربرد، ماهیت نسبتا راحت و کارآیی بالا به سرعت مورد استقبال قرار گرفت. این روش نوعی روش نه چندان تهاجمی است که عمدتا بر عنصر ساینده و لوله خلا استوار است که منجر به حذف مکانیکی اپیدرم های سطحی و تحریک رشد سلولی جدید می شود .

بر اساس منبع عنصر ساینده سیستم های میکرودرم ابریشن مختلفی وجود دارد. بسیاری از سیستم ها از کریستال های راکد- معمولا آلومینیوم اکسید، سدیم کرید و یا سدیم بی کربیات- استفاده می کنند و این کریستال ها با استفاده از ابزار دستی بر روی سطح پوست هدایت می شوند. در سایر سیستم ها مهمترین جزء تحریک کننده ابزار دستی دارای کریستال های درشت (الماس) است؛ این کریستال ها بر روی سطح ابزار دستی تعبیه شده و در تماس مستقیم با پوست هستند .

از ساکشن خلا به صورت همزمان برای جمع آوری بقایای کریستال ها  و همچنین بقایای حاصل از عمل سایش کریسال ها استفاده می شود که این مواد از طریق لوله جمع آوری مجزایی به محفظه دیگری منتقل می شوند.

پژوهشگران مختلفی در مطالعات خود نشان داده اند که میکرودرم ابریشن نقش بسیار مهمی در بهبود ناهنجاری های پوستی شامل بیماری پوستی صدف یا پسوریازیس ایفا می کند؛ به طوریکه به صورت مکانیکی لایه شاخی را جدا کرده و ساخت کلاژن را تحریک می نماید. اگرچه می توان از میکرودرم ابریشن برای بهبود تغییرات رنگدانه ای معین استفاده کرد، اما این روش در مقایسه با سایر لایه بردارهای شیمیایی تاثیرگذاری کمتری دارد.

عوارض جانبی میکرودرم ابریشن بسیار اندک می باشد و اغلب بیماران به اریتمی و درد خفیف مبتلا می شوند بنابراین اگر این روش به صورت خشن انجام شود امکان خونمردگی در زیر پوست وجود دارد. با این حال اخونمردگی عمر کوتاهی داشته و حدود 1 هفته به طول می انجامد. روش میکرودرم ابریشن روشی ایمن برای کلیه انواع پوست ها می باشد و احتمال تغییرات رنگدانه ای بعد از التهاب اندک است .

پرکننده های تزریقی فیلرها

انواع فیلرهای پوستی متداول ترین و موثرترین روش های درمانی برای برطرف سازی خطوط و چین و چروک صورت هستند. در خلال چند دهه گذشته، پیشرفت چشمگیری در استفاده از پرکننده ها حاصل آمده است. این روش درمانی نتایج قابل توجه و بادوامی برای درمان چین و چروک، خطوط چهره، اسکار ها و تیرگی پوست به ارمغان آورده و روشنی پوست مجددا بر می گردد .

می توان پر کننده ها را بر اساس ماندگاری در داخل بافت ها طبقه بندی نمود: دائمی، نیمه دائمی و موقتی. اکثر قریب به اتفاق پرکننده های تزریقی موقتی هستند و از چند ماه (با عمر کوتاه) تا چند ماه (با عمر طولانی) متغیر هستند که برای حفظ نتیجه مطلوب به اجرای چندین باره این روش نیاز داریم . پرکننده های دائمی به مدت چندسال در محل تزریق باقی می مانند اما استفاده از آنها دیگر توصیه نمی شود زیرا ایمنی آنها در طولانی مدت تایید نشده است؛ از طرف دیگر سایر مطالعات نتایج بادوام و ماندگاری برای پرکننده های دائمی گزارش کرده اند.

پرکننده های موقتی دارای مواد مختلفی شامل کلاژن و اسید هیالورونیک هستند؛ این دو موارد پرکاربردترین مواد مورد استفاده هستند. پلی ساکارید های اسید هیالورونیک نوعی ماده طبیعی از درم و اپیدرم انسان هستند که در نتیجه پرکننده های بر پایه اسید هیالورونیک دارای سازگاری زیستی قابل توجهی هستند و از ویژگی های ساختاری و مکانیکی متمایزی برای بافت زیرجلدی پوست طبیعی انسان برخوردار هستند. هیالورونان-ماده ای که به صورت طبیعی وجود دارد- به سرعت توسط آنزیم هیالورونیداز تجزیه شده و بعد از نیمه عمر کوتاه (حدود 12 ساعت) به کربن دی اکسید و آب تبدیل می شود. بنابراین ارتباط متقاطع منجر به افزایش طول عمر اسید هیالورونیک از 6 ماه به 18 ماه می شود . عوامل تاثیرگذار بر ماندگاری اسید هیالورونیک شامل غلظت اسید هیالورونیک، درصد و نوع ارتباط متقاطع، ظرفیت اتصال آب و تکنیک تزریق هستند.

برخی از موارد پرکننده نظیر اسید پلی لاکتیک و یا هیدروکسی لاپاتیت دارای نیمه عمر طولانی تری هستند. پرکننده های متشکل از پلی آکریلامید هیدروژل و پلی آلکیلامید همانند سیلیکون مایع به صورت دائم در بافت های نرم باقی می ماند. اگرچه تزریق زیرپوستی سیلیکون مایع در بسیاری از کشورها غیرقانونی است، به دلیل هزینه پایینی که در مقایسه با سایر پر کننده ها دارد همچنان مورد استفاده قرار می گیرد .

پرکننده های تزریقی غیرتهاجمی که منفردا یا همراه با بوتولینوم توکسین (BTX) به کار می روند در بسیاری از روش های جوانسازی پوست به روش غیر جراحی کاربرد دارند. در رابطه با چروک حرکتی (خطوط متحرکی که در اثر حرکات صورت ایجاد شده اند) بهترین تاکتیک استفاده از BTX است. در واقع حتی اگر BTX نتیجه ای در پی نداشته باشد یکی از بهترین مکمل ها برای پرکننده ها می باشد زیرا تزریق پرکننده ها صرفا منجر به از بین رفتن دلیل اصلی چین و چروک حرکتی پوست نمی شوند.

اگرچه پرکننده ها روشی ایمن هستند، اما احتمال بروز نتایج نامطلوب نیز وجود دارد. جایگذاری موضعی پرکننده های تزریقی یکی از اشتباهات رایج بوده و عوارض جانبی متعددی از نتیجه مشهود و عینی تا التهاب جای سوزن و حتی اسکار هیپرتروفی به دنبال دارد. افزون بر این، مشکلات آن شامل انتظارات غیرواقع بینانه بیمار، کبودی/خونمردگی، اصلاح کمینه، اصلاح بیشینه، عدم تقارن، تورم (قلنبه شدن)، گرانولوم (نوعی ضایعه برجسته) و واکنش ایتروژنیک و همچنین آلرژی می باشد .

بوتواینوم توکسین

BTX نوعی داروی قابل تزریق است که منجر به تسکین ماهیچه هایی می شود که دائما منقبض می شوند؛ از این روش برای درمان چین و چروک در سطح صورت نیز استفاده می شود. این ماده نوعی سم است که توسط باکتری کلسوتریدیوم بوتولیتنوم تولید می شود که منجر به مسمومیت غذایی و ضعف عضلات می شود؛ این ماده سمی مانع از ترشح استیل کولین از وزیکول های پیش سیناپسی عصبی عضلانی شده و منجر به فلج موقتی عضله می شود .بنابراین عضلات قادر به انقباض نیستند در نیتجه چین و چروک های فعلی افزایش نیافته و یا موارد جدید ایجاد نمی شوند. نتیجه آن حالت نرم تر و جوانتر صورت می باشد .

در همین راستا پنج استروتیپ متفاوت BTX وجود دارد: A,B,C1,D,E,F,G. استروتیپ های A و B (BTX-A, BTX-B) به صورت تجاری موجود هستند. بوتولینوم توکسین A از اواخر دهه 1980 به صورت موفقیت آمیز برای درمان مشکلات صورت به کار رفته است و این در حالی است که BTX-B چندان متداول نبوده و اطلاعاتی در مورد کارآیی و دوزآژ بهینه موجود نمی باشد .

مقادیر اندک BTX به صورت مستقیم به درون عضله ای که باعث ایجاد چین و چروک و خطوط متحرک شده است تزریق می شود. این تزریق ها بر اساس دوز های واحد بین المللی انجام می شوند (IU) (136،135). تزریق BTX اگر به صورت صحیح و توسط پزشک با تجربه و مجاز که تخصص کافی در مورد درمان های ضد پیری و اطلاعات کافی در مورد آناتومی عضلات دارد اجرا شود ایمن خواهد بود. با این حال این روش نیز دارای چند عارضه جانبی احتمالی است که برخی اجتناب ناپذیر و برخی مربوط به تکنیک تزریق هستند. متداول ترین مشکلات ناشی از BTX عبارتنداز: اصلاح بیشینه، نتیجه نامتقارن، افتادگی پلک فوقانی، ضعف گردن، افتادگی در اطراف دهان، تزریق درون عروقی، دوبینی یا دیپلوپیا و مشکلات روانی جسمانی .

درمان با ریز سوزن ها و یا میکرونیدلینگ

میکرونیدلینگکه تحت عنوان درمان تحریک زیرپوستی کلاژن نیز شناخته می شود یکی از درمان های جدید برای جوانسازی پوست می باشد. این درمان به صورت سرپایی بعد از مصرف کرم بی حس کننده توسط دستگاهی به نام درما رولر انجام می شود.

درمارولر ابزاری ساده و دستی است و شامل یک دستگیره و یک استوانه است که روی آن با سوزن هایی از جنس استیل ضد زنگ به طول 2-0.5 میلیمتر پوشانده شده است. برای دستیابی به مزایای درمانی این استوانه سوزنی بر روی پوست در جهت های مختلف غلتانده می شود؛ بنابراین نام آن درمارولر است .

در طول میکرونیدلینگ بر روی لایه شاخی فرو رفته و بدون آسیب به اپیدرم حفره های ریزی ایجاد می کنند. طبق مطالعات کاربرد درمارولر (192 سوزن، 200μm طول و 70 μm قطر) به دفعات 15 بار منجر به ایجاد تقریبا 250 حفره/سانتی متر مربع می شود. زیرسوزن ها منجر به آزاد شدن عوامل رشد می شوند که آن نیز به نوبه خود ساخت کلاژن (کلاژن طبیعی) و الاستین را در لایه پاپیلاری تحریک می کند .

درمان با درمارولر به فاصله 4 تا 8 هفته اجرا می شود و برای دستیابی به نتایج مطلوب در پوست به جلسات متعددی نیاز داریم. درمان با ریزسوزن ها یا درمارولر در سرتاسر جهان محبوب و پرطرفدار است؛ می توان این درمان را به صورت سرپایی در مطب انجام داد و نیازی به آموزش تخصصی طولانی و یا دستورالعمل های دشوار نیست .

اگرچه کاربرد درمارولر  بسیار آسان است اما معایبی همچون ناتوانی در درمان مناطق کوچک و ریز و یا اسکارهای موضعی دارد زیرا رولر به پوست مجاور آسیب می رساند. افزون بر این، فشاری که برای عمل رولینگ به کار می رود منجر به خونریزی در اپیدرم می شود. کلیه این مشکلات باعث ورود درمااستمپ[23] و همچنین دستگاه های ریزسوزنی خودکار به بازار شده است. این ابزار شبیه نوعی خودکار است و از دستگیره، سوزن ها و راهنما تشکیل شده است (راهنما برای تنظیم طول سوزن). نوک سوزن دارای 12-9 سوزن است که به صورت ردیفی آرایش یافته اند. این دستگاه دارای سرعت و عمل کنترل شده متفاوتی است. استفاده از دستگاه های ریزسوزنی خودکار بسیار آسان بوده و تنها کافی است فرد دستگاه را به صورت استامپی بر روی پوست قرار دهد؛ سپس حرکت قائم سوزن ها بر روی پوست منجر به نفوذ آنها تا عمق مورد نظر می شود.

جوانسازی پوست به روش بیو (زیستی)

جوانسازی پوست به روش بیو اصطلاحی متداول برای مزوتراپی و میکرونیدلینگ  و جوانسازی پوست است. مزوتراپی نوعی روش درمانی غیرجراحی برای زیبایی است که به درمان های هموپاتی تعلق داشته و توسط پزشکان تجویز می شود. البته این بدین معنی نیست که با این روش می توان هر مشکل یا شرایطی را درمان کرد؛ بلکه این روش مربوط به نحوه تحویل و ارائه دارو می باشد (144،145). مزوتراپی که عمدتا در اروپا اجرا می شود از کلمه یونانی ‘Mesos’ به معنی میانی و ‘therapia’به معنی درمان پزشکی اقتباض شده است و یکی از جدید ترین درمان های زیبایی برای جوانسازی پوست های پیر است که توسط متخصصان پزشک یا غیرپزشک اجرا می شود .

مزوتراپی تکنیکی غیر تهاجمی بوده و شامل تزریق درون پوستی ترکیبات مختلف از عصاره های گیاهی، عوامل هومیوپاتی، عوامل دارویی، ویتامین ها و سایر مواد بیواکتیو در مقادیر میکروسکوپی به روش ایجاد سوراخ های متعدد در پوست می باشد (148). از این روند برای جوان سازی (بهبود رنگ و ظاهر پوست[24]) و در نهایت بافت پوست (کاهش چین و چروک[25]) صورت و سایر قسمت های بدن شامل گردن، زیر گردن، پشت دست ها، شکم و سطح داخلی دست ها و پاها استفاده می شود. معمول ترین و ساده ترین ترکیب مزوتراپی برای جوانسازی پوست صورت شامل تزریق محلول مولتی ویتامین به درم در خلال جلسات مختلف است .

گفته می شود تزریق درون پوستی ویتامین منجر به جوانسازی پوست، فعالتر شدن و در نتیجه افزایش تولید کلاژن و الاستین از طریق افزایش ظرفیت بیوسنتزی فیبروبلاست ها می شود. تزریق اسید هیالورونیک از طریق افزایش آبرسانی و ایجا محیط مطلوب برای تسهیل فعالیت فیبروبلاست ها و تعامل بین سلول ها و ECM منجر به تسریع جوانسازی پوست می شود (144).

هیچ داده بالینی ویژه ای در مورد کنشگرهای استاندارد، پروتکل های درمانی (شامل دوز/تزریق، تکنیک/تزریق و زمان فاصله) و یا کنترل مثبت و منفی و نقطه پایانی منتشر نشده است. اگرچه سازمان غذا و داروی آمریکا بخش عمده مواد مزوتراپی تزریقی را تایید کرده است این مواد برای شرایط غیرمجاز و تایید نشده به کار می روند .معمولا در ابتدا درمان به مدت 4 هفته، هر هفته یکبار، به مدت 2ماه هر دو هفته یکبار و سپس یکبار در  ماه انجام می شود تا بهترین نتایج مورد نظر کسب شود.

تکنیک های تزریق به شرح زیر هستند: الف- تکنیک درون اپیدرمی شامل اِعمال مقادیر اندکی از دارو درون اپیدرم. این روش ساده، بدون درد و بدون خونریزی است؛ ب- تکنیک پاپولا شاکل تزریق دارو به سطح مشترک درم-اپیدرم؛ پ- تکنیک Nappage که در این رویکرد تزریق به عمق 4-2 میلیمتر به زاویه 60-30 درجه انجام می شود؛ ت- تکنیک نقطه به نقطه که شامل تزریق یکباره و دقیق به اعماق درم است .

با این حال بسیاری از پژوهشگران به ضد و نقیض هایی که در مورد کارآیی و عوارض جانبی احتمالی مزوتراپی وجود دارد اشاره می کنند (152). همانند هر روش جدید دیگری لازم است مزایا، ایمنی، کارآیی و استانداردسازی مزوتراپی قبل از معرفی به عنوان درمان جوانسازی پوست بررسی شوند .

اگرچه اجرای این روش بسیار آسان است، عوارض جانبی آن مربوط به نوع محصول مورد استفاده است؛ کبودی و قرمزی به دلیل واکنش التهابی به برخی از مواد شیمیایی کاربردی در مزوتراپی رخ می دهد. بعد از مزوتراپی، عفونت های میکوباکتریال در محل تزریق رخ می دهد که نیازمند درمان آنتی میکوباکتریال هستند .

پلاسمای غنی از پلاکت و یا پی آر پی

PRP به معنی آماده سازی اتولوگ (یا خودی) پلاکت ها در درون پلاسمای متراکم است. روش پلاسمای غنی از پلاکت در حوزه های پزشکی مختلف شامل درماتولوژی به کار می رود زیرا از قابلیت ترمیم زخم برخوردار است. افزون بر این این روش به صورت بالینی برای مزوتراپی و جوانسازی پوست به کار می رود . اگرچه تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یکی از روش های غیرتهاجمی است، اما منجر به کبودی پوست می شود که در نتیجه دوران نقاهت آن در مقایسه با سایر روش های غیرتهاجمی طولانی تر خواهد بود.

گرانول یا دانه های آلفای پلاکت های متراکم بعد از آنکه توسط مجموعه تقویت کننده ها فعال شدند انواع عوامل رشد را ترشح می نمایند. این عوامل شامل VEGF,PDGF IGF و TGF هستند که به عنوان عوامل کنترل کننده مهاجرت سلولی، چسبندگی، تکثیر و همچنین تمایز سلولی شناخته می شوند و با اتصال به گیرنده های سطح سلول منجر به بهبود تولید پروتئین ECM می شوند .

با توجه به اینکه عوامل رشد در تراکم ها و غلظت بالا موجود هستند، روش پلاسمای غنی از پلاکت در جراحی های زیبایی مختلف و همچنین درمان های بالینی شامل زخم های جراحی به کار می رود (156). با توجه به اینکه پلاسمای غنی از پلاکت انواع عوامل رشد را برای ساخت دوباره پوست ترشح می کند فرض بر این است که پلاسمای غنی از پلاکت منجر به  تحریک ساخت کلاژن و همچنین سایر مولفه های ECM از طریق فعالسازی فیبروبلاس ها می شود؛ بدین ترتیب از آن برای جوانسازی پیرپوستی ناشی از نور خوردشید استفاده می شود که در نهایت پوست وضعیت ظاهری بهتری می یابد .ترشح عوامل رشد مختلف در اثر فعال شدن پلاکت ها بعد از انعقاد خون رخ می دهد که نتیجه آن افزایش تاثیرات میتوژنی در انواع سلول های مختلف است .

تاکنون هیچ روش مشخصی برای کاربرد بالینی پلاسمای غنی از پلاکت معرفی نشده است. روش های مختلفی شامل کاربرد موضعی و یا تزریق مستقیم به درون پوست بررسی شده اند. استفاده از ریزسوزن ها و لیزرها از جمله رویکردهای دیگری برای تغییر حالت پوست هستند که منجر به افزایش نفوذپذیری و کاهش واکنش التهابی پوست می شوند. بدین ترتیب تاثیرات ضدپیری این روش در شرایط زنده هنوز مشخص نشده است. لازم است برای نتیجه گیری در مورد تاثیرات مطلوب این روش بر پیرپوستی مطالعات بیشتری انجام شود .

درمان سلول بنیادی و عوامل سلول بنیادی

استفاده از سلول های بنیادی بدن و عوامل رشد یک روش درمانی دیگر برای ترمیم بافت های آسیب دیده و درمان بر پایه سلول می باشد. مطالعه سلول های بنیادی در درماتولوژی یکی از حوزه های نوظهور در پژوهش های پایه و بالینی است .

سلول های بنیادی مشتق از بافت یا مشتق از آدیپوز (ADSCS) دارای انعطاف پذیری رشدی گسترده بوده و همانند فیبروبلاست ها عوامل رشد مختلفی شامل IGF، VEGF ترشح نموده و عامل رشد بتا-1 را تبدیل می کنند (TGF-β1)، بنابراین فرض بر این است که ADSCs منجر به بهبود پوستی می شود که در اثر آفتاب آسیب دیده است (163). سلول های بنیادی مشتق از بافت و عوامل مترشحه آنها منجر به محافظت از فیبروبلاست پوست در برابر تنش اکسایشی ناشی از اشعه ماورابنفش و مواد شیمیایی می شود. مطالعات نشان داده اند تزریق ADSCs و سلول های بنیادی مشتق از آدیپوز منجر به تحریک مهاجرت فیبروبلاست های پوست و سپس سنتز کلاژن در خلال ترمیم زخم و کاهش چروک می شوند

مزایای این روش شامل ایمنی و کارآیی سلول های بنیادی در ترمیم بافت های آسیب دیده است زیرا پاتوفیزیولوژی پیرپوستی ناشی از نور خورشید مشابه با زخم های مزمن است. افزون بر این ADSC-CM منجر به افزایش بیان پروتئین کلاژن نوع 1 و کاهش سطوح پروتئینی متالوپروتئیناز ماتریس (که کلاژن را تجزیه می نماید) در فیبروبلاست ها می شود.

تفسیر تخصصی و بررسی پنج ساله

مجموعه روش هایی که برای جوانسازی پوست به روش غیرتهاجمی معرفی شده اند روز به روز در حال گسترش هستند با این حال با توجه به تفاوت افراد از هم، هیچ روش واحدی وجود ندارد که برای همه موثر و مناسب باشد. بنابراین نه تنها از بین بردن چین و چروک مهم است، باید توجه ویژه ای به دستیابی به مفهوم کلی زیبایی با بیمار مبذول شود. این گویای آن است که انتخاب هر گزینه درمانی باید بر اساس شرایط، نیازها و اهداف بیمار انجام شود.

تزریق BTX برای چین و چروک ها و همچنین آسیب های پوستی خفیف یا در مراحل اولیه ناشی از نور خورشید در بیماران جوان دارای ماهیچه های هیپوکینتیک موثر است در حالیکه لیزر و فناوری های فرکانس رادیویی برای آسیب های پوستی شدید ناشی از نور و از بین رفتن کلاژن موثر هستند. در ضمن درمان های ترکیبی برای افراد دارای پوست آسیب دیده متوسط تا شدید و دارای ماهیچه های هیپوکینتیک یا با حجم کاهش یافته مناسب هستند. برای از بین بردن بهینه نشانه های پیری صورت، باید ترکیبی از بهترین روش ها مد نظر قرار بگیرد. درمان ترکیبی رویکردی است که دارای حداقل دو روش مختلف و غیرمرتبط نظیر دستگاه نوری یا لیزری به اضافه فناوری غیرلیزری، ELOS و یا سایر روش ها و تکنیک ها باشد. در اغلب موارد انتخاب بیمار مناسب و ترکیب تکنیک های مختلف امکان ارائه درمان فردی شده و دستیابی به بهترین نتایج را فراهم می آورد.

جلسات درمانی چندگانه و روش های غیر تهاجمی در کنار دستگاه های خانگی برای پر کردن شکاف بین رویکردهای سایشی و غیرسایشی و بهبود نشانه های پیرپوستی و حفظ نتایج ظاهری و بافتی ضرورت دارند. افزایش اطلاعات سلولی و پیرپوستی و انجام مطالعات بیشتر این مسیر را برای تحول و استفاده از سلول های بنیادی جهت جوانسازی پوست هموار می سازد. در ضمن دستاوردهای حاصله در منابع لیزر و سایر تکنیک ها، لیزر فرکشنال و سایر رویکردهای انرژی در کنار پرکننده های تزریقی جدید و ایمن و همچنین سموم عصبی آینده ای نویدبخش برای جوانسازی غیرتهاجمی پوست و درمان پیرپوستی به تصویر می کشند.

[1] – non-ablative

[2] – photomodulation

[3] – fractional photothermolysis

[4] – electro-optical synergy

[5] – injectable fillers

[6] – neurotoxins

[7] – skin needling

[8] – gravitational pull

[9] – redraping

[10] – Resurfacing

[11] – Retaining

[12] – refilling

[13] – Intense pulsed light

[14] – Pulsed dye lasers

[15] – Q-switched

[16] – Qs ruby

[17] – Qs alexandrite

[18] – Light emitting Diode

[19] – El-Domyati

[20] – transient amplifying cell

[21] – ELOS

[22] – stratum granulosum

[23] – Dermastamps

[24] – mesoglow

[25] – mesolift